Udar mózgu może przyjść nagle. Jak rozpoznać udar niedokrwienny i szybko zareagować?

Udar niedokrwienny to najczęstszy typ udaru mózgu – stanowi aż 80–85 proc. wszystkich przypadków. Dochodzi do niego w wyniku zablokowania dopływu krwi do części mózgu, najczęściej przez skrzeplinę, która powstała w sercu, tętnicach szyjnych lub bezpośrednio w naczyniach mózgowych. To stan nagły, który wymaga natychmiastowej interwencji. Każda minuta bez odpowiedniego leczenia zwiększa ryzyko nieodwracalnych uszkodzeń mózgu, a nawet śmierci.

Najczęstsze objawy udaru niedokrwiennego

Objawy udaru niedokrwiennego pojawiają się gwałtownie i zazwyczaj dotyczą jednej strony ciała. Ich charakter zależy od lokalizacji i rozległości niedokrwienia. Do najczęstszych symptomów należą:

• nagłe osłabienie lub paraliż twarzy, ręki lub nogi, zwykle po jednej stronie ciała – chory może mieć trudność z uniesieniem jednej ręki lub opada mu kącik ust,
• zaburzenia mowy – trudność w mówieniu, bełkotliwa mowa, problem ze zrozumieniem prostych zdań,
• zaburzenia widzenia – nagła utrata wzroku w jednym oku lub widzenie podwójne,
• zawroty głowy i zaburzenia równowagi – pacjent może mieć trudność z chodzeniem, chwieje się, może upaść,
• nagły, silny ból głowy – występuje rzadziej niż w udarze krwotocznym, ale może się pojawić,
• zaburzenia świadomości – senność, splątanie, trudności w koncentracji.

Te objawy mogą trwać kilka minut lub godzin – im szybciej zostaną rozpoznane i zgłoszone, tym większa szansa na uratowanie życia i ograniczenie skutków neurologicznych.

Prosty test FAST – rozpoznanie w kilka sekund

Aby szybko ocenić, czy ktoś może mieć udar, warto zapamiętać cztery proste kroki znane jako test FAST:

F (Face – twarz): Poproś chorego, by się uśmiechnął. Czy jeden kącik ust opada?

A (Arms – ręce): Poproś, aby uniósł obie ręce. Czy jedna z nich opada?

S (Speech – mowa): Poproś o powtórzenie prostego zdania. Czy mówi wyraźnie?

T (Time – czas): Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów – dzwoń natychmiast na 112. Czas to mózg!

Każda minuta opóźnienia oznacza dalsze obumieranie komórek nerwowych – to około 2 miliony neuronów traconych co minutę bez leczenia.

Diagnostyka i leczenie

Po przyjęciu pacjenta z podejrzeniem udaru wykonywana jest natychmiastowa tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy, aby potwierdzić typ udaru (niedokrwienny czy krwotoczny).

Jeśli udar jest niedokrwienny i pacjent trafi do szpitala odpowiednio wcześnie, możliwe jest podanie leku trombolitycznego, który rozpuszcza skrzeplinę i przywraca krążenie. W niektórych przypadkach stosuje się również zabieg mechanicznego usunięcia skrzepliny – tzw. trombektomię.

Czynniki ryzyka i profilaktyka

Udar niedokrwienny jest często następstwem innych schorzeń i stylu życia. Najważniejsze czynniki ryzyka to:

• nadciśnienie tętnicze,
• choroby serca (np. migotanie przedsionków),
• miażdżyca i wysoki poziom cholesterolu,
• cukrzyca,
• palenie papierosów,
• otyłość i brak aktywności fizycznej.

Profilaktyka polega na skutecznym leczeniu chorób przewlekłych, zdrowej diecie, aktywności fizycznej, kontroli ciśnienia i poziomu cukru we krwi oraz unikaniu używek. Dla osób z migotaniem przedsionków kluczowe znaczenie ma przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych.

Udar niedokrwienny mózgu to poważne zagrożenie, które wymaga szybkiej i zdecydowanej reakcji. Znajomość objawów i zasady testu FAST może uratować życie – Twoje lub bliskich. Nie ignoruj niepokojących sygnałów. W przypadku podejrzenia udaru natychmiast dzwoń na 112 i nie czekaj, aż objawy ustąpią. Czas ma kluczowe znaczenie.