Alkohol a zdrowie. Fakty, które mogą zmienić Twoje wakacyjne plany

Alkohol etylowy (etanol) jest substancją psychoaktywną, która działa hamująco na układ nerwowy, spowalniając przekazywanie sygnałów między komórkami nerwowymi. Efektem jest złudne poczucie odprężenia, relaksu czy przyjemności. Jednocześnie alkohol wpływa na móżdżek, hipokamp i płaty czołowe mózgu, co powoduje zaburzenia motoryki, pamięci i kontroli zachowań. Oddziałuje też na pracę serca, wątroby, układu pokarmowego i odpornościowego. Skutki zależą od ilości, częstotliwości i czasu spożywania oraz indywidualnych cech organizmu.

Krótkoterminowe skutki spożycia

Zaburzenia koordynacji ruchowej i obniżenie sprawności psychofizycznej.

Problemy z koncentracją i pamięcią.

Nudności, wymioty, odwodnienie.

Większe ryzyko wypadków, urazów i przemocy.

Zatrucie alkoholowe, które w skrajnych przypadkach może zakończyć się śmiercią.

Długoterminowe konsekwencje

Choroby wątroby: alkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, marskość.

Choroby serca i naczyń: nadciśnienie, zaburzenia rytmu, kardiomiopatia.

Zaburzenia psychiczne: depresja, lęki, problemy ze snem, uzależnienie.

Uszkodzenia układu nerwowego: neuropatia, pogorszenie funkcji poznawczych.

Nowotwory: jamy ustnej, gardła, przełyku, wątroby, piersi, jelita grubego.

Zaburzenia płodności i funkcji seksualnych.

Osłabienie odporności i większa podatność na infekcje.

Zdrowie psychiczne i relacje społeczne

Regularne picie alkoholu nasila problemy psychiczne, sprzyja uzależnieniu i negatywnie wpływa na relacje rodzinne. Alkoholizm często prowadzi do przemocy domowej, problemów w pracy i izolacji społecznej. Skutki odczuwa nie tylko osoba uzależniona, ale całe jej otoczenie.

Grupy szczególnego ryzyka

Dzieci i młodzież

Alkohol jest wyjątkowo szkodliwy dla rozwijających się organizmów – spowalnia rozwój fizyczny, psychiczny i społeczny. Badanie ESPAD 2024 pokazuje, że 73 proc. polskich nastolatków (15–18 lat) miało kontakt z alkoholem, a 39 proc. w wieku 15–16 lat piło w ostatnim miesiącu. Popularne jest przyzwolenie na tzw. „piwo na start”, co kształtuje ryzykowne wzorce.

Kobiety w ciąży

Picie alkoholu w ciąży grozi poronieniem, przedwczesnym porodem i FAS (alkoholowym zespołem płodowym), który powoduje trwałe uszkodzenia mózgu i zaburzenia rozwoju dziecka.

Co mówią najnowsze badania naukowe?

Global Burden of Disease Study (2022) – brak bezpiecznej dawki alkoholu; nawet umiarkowane picie zwiększa ryzyko nowotworów i chorób sercowo-naczyniowych.

Umbrella Review (Zhong i in., 2022) – potwierdzenie wysokiego ryzyka m.in. udarów krwotocznych przy wysokim spożyciu.

Park i in., 2020 – ≥1 drink dziennie u kobiet i ≥2 u mężczyzn zwiększa ryzyko raka wątroby.

Larsson i in., 2016 – wpływ alkoholu na udary zależy od dawki i typu udaru.

Zhao i in., JAMA 2023 – brak korzyści zdrowotnych przy spożyciu powyżej 25–44 g alkoholu dziennie.

Świadomość zagrożeń

Alkohol to częsty element wakacyjnych spotkań, ale nie można zapominać o jego wpływie na zdrowie. Odpowiedzialne podejście i świadomość zagrożeń mogą pomóc ograniczyć szkody. Najlepszym wyborem – popartym nauką – pozostaje całkowita abstynencja lub znaczące ograniczenie spożycia.