Czy produkt jest wegański lub wegetariański? Sprawdź, co oznaczają etykiety

Styl życia i dieta to kluczowe czynniki wpływające na zdrowie człowieka. Zasady zdrowego odżywiania promowane przez WHO oraz krajowych ekspertów jednoznacznie wskazują na konieczność ograniczenia spożycia mięsa czerwonego i produktów wysoko przetworzonych oraz częstsze sięganie po produkty roślinne. Z tego względu coraz więcej osób w Polsce i Europie decyduje się na dietę wegetariańską lub wegańską.

Według badań, w Polsce odsetek wegetarian i wegan wynosi ok. 8 proc., a w dużych miastach sięga nawet 20 proc. Najczęściej są to osoby młode, poniżej 35. roku życia. Motywacje do wykluczenia produktów zwierzęcych są różne – od etycznych, poprzez zdrowotne, aż po troskę o środowisko.

Wegetarianizm i weganizm – podstawowe różnice

Międzynarodowa Unia Wegetariańska definiuje wegetarianizm jako dietę opartą na produktach roślinnych, grzybach i algach, wykluczającą mięso zwierzęce, ryby czy owoce morza. Weganizm to krok dalej – eliminuje wszystkie produkty pochodzenia zwierzęcego, w tym jaja, nabiał, a nawet miód. Oba modele żywienia wymagają świadomego komponowania diety, aby uniknąć niedoborów, ale są uznawane za korzystne dla zdrowia, jeśli są prawidłowo zbilansowane.

Etykiety jako pomoc dla konsumenta

Przy wyborze produktów spożywczych dużą rolę odgrywają informacje na etykietach. Część z nich jest obowiązkowa – jak wykaz składników czy tabela wartości odżywczej – ale producenci coraz częściej umieszczają także dobrowolne oznaczenia, które ułatwiają konsumentom zakupy. Do takich należą informacje: „odpowiedni dla wegetarian” czy „odpowiedni dla wegan”.

W Polsce zasady te reguluje rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 2014 roku. Oznaczenie „odpowiedni dla wegetarian” mogą nosić produkty, które nie zawierają składników pozyskanych ze zwierząt ani takich, które były używane w procesie produkcji. Analogiczna zasada dotyczy produktów wegańskich.

V-Label – najbardziej rozpoznawalny symbol

W praktyce najbardziej rozpowszechnionym oznaczeniem jest V-Label – charakterystyczne żółte logo z zieloną literą „V” i liściem. Powstało ono w latach 70. we Włoszech, a dziś jest uznawane w całej Europie. Badania pokazują, że to właśnie V-Label jest najlepiej rozpoznawalnym znakiem żywności wegetariańskiej i wegańskiej w Europie Środkowej.

Brak unijnych regulacji

Choć rosnąca liczba konsumentów oczekuje przejrzystych oznaczeń, na poziomie Unii Europejskiej brak jest jednolitych przepisów regulujących znakowanie żywności jako wegańskiej czy wegetariańskiej. W 2018 roku zgłoszono obywatelską inicjatywę postulującą obowiązek umieszczania prostych oznaczeń „niewegetariański”, „wegetariański” lub „wegański”. Dotąd jednak wniosek nie przełożył się na regulacje prawne.

Oznaczenia są ważne

W praktyce, osoby unikające produktów zwierzęcych muszą bardzo dokładnie analizować skład, zwracając uwagę na składniki, które mogą być zarówno roślinne, jak i zwierzęce (np. żelatyna, koszenila czy podpuszczka). Jasne oznaczenia pozwalają ograniczyć ryzyko pomyłki i ułatwiają szybkie zakupy.

Zdrowa dieta – nie tylko dla wegetarian

Eksperci przypominają, że niezależnie od tego, czy jesteśmy wegetarianami, weganami, czy spożywamy mięso, warto kierować się zasadami zdrowego odżywiania. Polskie zalecenia rekomendują m. in. jedzenie różnokolorowych warzyw i owoców, wybieranie pełnoziarnistych produktów zbożowych, ograniczenie soli i słodzonych napojów oraz zamianę mięsa na nasiona strączkowe, orzechy, ryby czy jaja.

Choć znakowanie żywności jako wegetariańskiej czy wegańskiej w Polsce ma charakter dobrowolny, rosnąca popularność takich produktów sprawia, że producenci coraz częściej stosują jasne i rozpoznawalne oznaczenia. To ważne narzędzie nie tylko dla osób eliminujących mięso czy nabiał, ale dla wszystkich konsumentów, którzy chcą komponować zdrową, bardziej zrównoważoną dietę.