Przewlekła choroba nerek – cichy wróg. Sprawdź, jak jej zapobiegać i kiedy zgłosić się do lekarza

Wśród chorób cywilizacyjnych XXI wieku coraz częściej wymienia się przewlekłą chorobę nerek (PChN). Rozwija się wtedy, gdy nieprawidłowości w budowie lub funkcjonowaniu nerek utrzymują się przez ponad trzy miesiące. W tym czasie narządy te pracują ponad swoje możliwości, co prowadzi do ich stopniowego uszkodzenia i utraty wydolności.

Choroba może mieć różne stadia – od łagodnych zaburzeń filtracji, po zaawansowaną niewydolność wymagającą dializ lub przeszczepu nerki. Wczesne wykrycie zmian pozwala na skuteczne spowolnienie postępu choroby i utrzymanie dobrej jakości życia.

Kto jest narażony na przewlekłą chorobę nerek?

Prawdopodobieństwo rozwoju PChN rośnie wraz z wiekiem, jednak ryzyko zwiększają także choroby przewlekłe i styl życia. Do najczęstszych czynników należą:

• cukrzyca – uszkadza drobne naczynia krwionośne w nerkach,
• nadciśnienie tętnicze,
• otyłość i brak aktywności fizycznej,
• miażdżyca,
• kamica nerkowa,
• choroby kłębuszkowe nerek,
• wady wrodzone i nabyte układu moczowego.

Osoby z grup ryzyka powinny wykonywać regularne badania profilaktyczne i dbać o zdrowy tryb życia.

Objawy, które powinny Cię zaniepokoić

We wczesnych stadiach choroby nerki mogą nie dawać żadnych objawów. Pierwsze sygnały często pojawiają się dopiero wtedy, gdy ich miąższ jest już uszkodzony w 50–60 proc. Warto zwrócić uwagę na:

• ból w okolicy lędźwiowej lub podczas oddawania moczu,
• częste oddawanie małych ilości moczu,
• obecność krwi w moczu,
• obrzęki dłoni, stóp i twarzy,
• osłabienie, apatię i spadek masy ciała,
• utrzymujące się nadciśnienie,
• suchość i bladość skóry.

Jeśli zauważysz u siebie kilka z tych objawów, zgłoś się do lekarza rodzinnego – im wcześniej rozpoczniesz diagnostykę, tym większa szansa na skuteczne leczenie.

Jak diagnozuje się przewlekłą chorobę nerek?

Nie istnieje jedno proste badanie potwierdzające PChN. Lekarz rozpoznaje chorobę na podstawie wyników kilku testów:

• badanie krwi – oznaczenie poziomu kreatyniny i obliczenie wskaźnika filtracji kłębuszkowej (eGFR),
• badanie moczu – ocena obecności białka (albuminurii) oraz osadu,
• USG nerek – pozwala ocenić ich wielkość i strukturę.

Regularne wykonywanie tych badań, zwłaszcza u osób z cukrzycą czy nadciśnieniem, pozwala wykryć chorobę na wczesnym etapie.

Jak zapobiegać przewlekłej chorobie nerek?

Na wiele czynników wpływających na rozwój PChN mamy realny wpływ. Oto najważniejsze zalecenia profilaktyczne:

• pij odpowiednią ilość wody – 1,5–2 litry dziennie, a w upały nawet 3 litry,
• ogranicz spożycie soli i cukru,
• unikaj alkoholu i palenia tytoniu,
• zrezygnuj z częstego stosowania leków przeciwzapalnych bez recepty,
• dbaj o prawidłową masę ciała i codzienną aktywność fizyczną,
• kontroluj ciśnienie tętnicze i poziom glukozy,
• regularnie wykonuj badania moczu i krwi.

Pamiętaj, że nawodnienie i ruch to dwa najprostsze sposoby na wspieranie pracy nerek.

Dieta przy przewlekłej chorobie nerek

Odpowiednie odżywianie ma ogromne znaczenie dla osób z PChN. W początkowych stadiach zaleca się dietę DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) – z ograniczoną ilością soli, czerwonego mięsa i słodyczy, a dużą ilością warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych.

W bardziej zaawansowanych stadiach konieczne jest ścisłe kontrolowanie:

• ilości białka,
• poziomu sodu, fosforu i potasu,
• wartości energetycznej posiłków.

Dieta w PChN powinna być ustalana indywidualnie przez lekarza i dietetyka, którzy dopasują jadłospis do wyników badań i stanu zdrowia. W przypadku dializ – również do ilości dopuszczalnych płynów.