Rzecznik Praw Pacjenta zapowiada skuteczniejszą walkę. „Cele ambitne, ale osiągalne”
Instytucja Rzecznika Praw Pacjenta obchodzi 15-lecie istnienia. Ustawa o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta została uchwalona w listopadzie 2008 roku, weszła w życie w 2009 roku.
Rzecznik Praw Pacjenta i jego plan na najbliższe lata
Rocznica była jednocześnie okazją do przedstawienia planu działań na najbliższe lata. Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec zaprezentował „Strategię wieloletnią Rzecznika Praw Pacjenta na lata 2024 – 2027”.
Planowanie długofalowe jest niezbędne dla konsekwentnego i skutecznego funkcjonowania instytucji Rzecznika Prawa Pacjenta – informuje Rzecznik.
Jednak, jak podkreśla, aby sprostać nowym wyzwaniom i kompetencjom, przed jakimi staje organ, konieczne jest zwiększenie składu osobowego pracowników Biura, a także zdobycie nowych środków w celu utrzymania dotychczasowych specjalistów oraz pozyskanie nowych ekspertów.
Rzecznik zapowiada w najbliższym czasie inicjowanie pozytywnych zmian w ochronie zdrowia, przez m.in. wspieranie działań na rzecz bezpieczeństwa pacjenta w systemie ochrony zdrowia, chce też rozbudować i wzmacniać fundusze kompensacyjne, ważne też będą innowacje, wprowadzenie nowych skutecznych i dobrych praktyk oraz odpowiednie informowanie i edukowanie pacjentów.
Jakie pacjent ma prawa?
W dokumencie RPP przypomina pacjentom o ich podstawowych prawach.
Pacjentom przysługują:
- prawo do świadczeń zdrowotnych,
- prawo do informacji o stanie zdrowia,
- prawo do dokumentacji medycznej,
- prawo do wyrażania zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego,
- prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta,
- prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego,
- prawo do zgłaszania sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza,
- prawo do zgłaszania niepożądanych działań produktów leczniczych,
- prawo do tajemnicy informacji,
- prawo do opieki duszpasterskiej,
- prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie.
Takie Rzecznik postawił sobie wyzwania
„Pacjenci borykają się z wieloma problemami związanymi z funkcjonowaniem systemu ochrony zdrowia w Polsce. W wielu przypadkach zwracają się do Rzecznika, ten zaś, jako organ powołany do ochrony ich praw, ma obowiązek rzeczywistego i ciągłego rozwiązywania problemów, które stwarzają lub mogą stwarzać zagrożenie naruszenia praw pacjentów” – czytamy w dokumencie.
Na podstawie tych zgłoszeń RPP określił najważniejsze wyzwania, przed jakimi staje w latach 2024-27:
- Zapobieganie naruszeniom praw pacjenta
- Wspieranie pacjenta w poruszaniu się po systemie ochronie zdrowia
- Wzmacnianie bezpieczeństwa pacjenta
Najczęściej naruszanym prawem pacjenta jest prawo do świadczeń zdrowotnych. W mniejszej skali pacjenci skarżą się na nieprzestrzeganie prawa do informacji, które to prawo zostało ocenione w 2023 r. jako prawo często naruszane. Kolejne prawo często naruszane w ubiegłym roku to prawo do dokumentacji medycznej – wymienia RPP.
Odnosząc się do naruszeń praw pacjenta, Rzecznik wymienia, że w 2023 r. przeprowadził 3794 postępowania wyjaśniające w sprawach indywidualnych. W przypadku ponad 66 proc. z 2061 zakończonych postępowań wyjaśniających w sprawach indywidualnych stwierdzono naruszenia praw pacjenta. Rzecznik wszczął 319 postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Wydał jednocześnie 301 decyzji i w 157 przypadkach uznał praktyki stosowane przez podmiot za naruszające zbiorowe prawa pacjentów.
Ambitne cele Rzecznika
W ramach wspomnianych wyzwań Rzecznik wyznaczył sobie 8 celów:
Zapobieganie naruszeniom praw pacjenta
- 1. Zapewnienie funkcjonowania efektywnego systemu zapobiegania naruszeniom praw pacjenta
- 2. Zapewnienie funkcjonowania efektywnego systemu zapewniającego przestrzeganie praw pacjentów w szpitalach psychiatrycznych
Wspieranie pacjenta w poruszaniu się po systemie ochronie zdrowia
- 3. Zapewnienie efektywnych narzędzi wspierających pacjenta w korzystaniu z systemu ochrony zdrowia;
- 4. Poprawa efektywności Rzecznika Praw Pacjenta.
Wzmacnianie bezpieczeństwa pacjenta
- 5. Inspirowanie zmian w zakresie bezpieczeństwa pacjenta w systemie ochrony zdrowia;
- 6. Zbieranie informacji o zdarzeniach niepożądanych oraz opracowywanie rekomendacji, analiz i raportów;
- 7. Zabezpieczenie potrzeb pacjentów dotkniętych zdarzeniami niepożądanymi;
- 8. Wypracowanie dobrych praktyk komunikacji z pacjentem.
Cele mają charakter ambitny, ale osiągalny – podkreśla RPP. „Rzecznik działa w ramach ustawowych kompetencji. Wspiera w szczególności Ministra Zdrowia w podejmowanych przez niego inicjatywach. Współpracuje z innymi interesariuszami w osiągnięciu celów korzystnych dla pacjentów. Dzięki podejmowaniu odpowiednich inicjatyw albo wspieraniu innych w działaniu, możliwe jest osiągniecie zauważalnej poprawy sytuacji pacjentów” – pisze dalej.
Rzecznik zapowiada skuteczniejszą walkę z oszustami
RPP chce skuteczniej walczyć z nieuczciwymi podmiotami działającymi w branży medycznej. Dlatego pojawią się zmiany w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Bo „obecnie Rzecznik może zobowiązać do usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjenta tylko ten podmiot, który w dniu wydania decyzji dalej taką praktykę stosuje. Jeżeli również po wydaniu decyzji podmiot zaprzestaje stosowania praktyki, Rzecznik nie mam możliwości nałożenia kary na niego”.
Dlatego, analogicznie do uprawnień Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, Rzecznik Praw Pacjenta powinien mieć możliwość nakładania kary pieniężnej za samo naruszenie zakazu stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów. Nie tylko w przypadku, gdy adresat decyzji nie zaniecha stosowania praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów lub nie podejmie działań zmierzających do usunięcia skutków powstałych w wyniku stosowania tych praktyk. Warte rozważenia są również zmiany w zakresie nakładania kary pieniężnej w przypadku nieprzekazania na żądanie dokumentów oraz informacji przez podmiot leczniczy w postępowaniu dotyczącym naruszenia zbiorowych praw pacjenta.
„Rozważana jest również propozycja zmiany przepisów, której celem będzie uregulowanie wprost sytuacji, w których strona postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów uporczywie, mimo nałożonych kar pieniężnych nie realizuje nałożonych na niego obowiązków. Nałożenie na stronę kary pieniężnej, a nawet jej zapłata, nie może stanowić przyzwolenia do dalszego bezprawnego działania, w szczególności w przypadku praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo pacjentów” – pisze Rzecznik i podkreśla, że będzie dążył do tego, aby mógł nakładać kolejne kary do czasu realizacji nałożonego na nią obowiązku.