Jak wyglądają płuca palacza i płuca zdrowej osoby? Sprawdź – różnice są szokujące

Już makroskopowo widać różnicę: zdrowe płuca mają różowawy kolor, są elastyczne i lekkie. Płuca palacza są szare, ciemne, twarde i cięższe. Zanieczyszczenia smoliste odkładają się w miąższu płucnym i oskrzelach, co z czasem prowadzi do trwałych zmian strukturalnych.

To, co najważniejsze, ujawnia się dopiero w obrazie mikroskopowym – w badaniu histopatologicznym. Dym tytoniowy zawiera ponad 7000 związków chemicznych, z których ponad 70 ma udowodnione działanie rakotwórcze. Ich wpływ na tkanki jest systematyczny i postępujący.

Przewlekły stan zapalny – pierwszy krok do zmian strukturalnych

Nabłonek oddechowy (rzęskowy) palacza jest stale drażniony przez toksyny i cząstki smoliste. W obrazie mikroskopowym obserwuje się:

• nacieki zapalne wokół oskrzeli (głównie neutrofile i makrofagi),
• przekrwienie naczyń,
• obrzęk ścian dróg oddechowych,
• uszkodzenie i utrata rzęsek – co pogarsza oczyszczanie dróg oddechowych.

W efekcie rozwija się przewlekłe zapalenie oskrzeli, a zwiększone wydzielanie śluzu sprzyja infekcjom.

Metaplazja płaskonabłonkowa – „zamiana” komórek w mechanizmie obronnym

Pod wpływem długotrwałego drażnienia nabłonek rzęskowy wyściełający oskrzela ulega metaplazji płaskonabłonkowej – przekształca się w nabłonek płaski, bardziej odporny na uszkodzenia, ale gorzej spełniający funkcję transportową i oczyszczającą.

To zmiana odwracalna, ale jednocześnie uznawana za stan przednowotworowy. W preparatach histopatologicznych widać zanik rzęsek i warstwy rzęskowej oraz pojawienie się wielowarstwowego nabłonka płaskiego.

Rozedma – mikroskopowe uszkodzenie pęcherzyków płucnych

Rozedma to patologiczne, trwałe poszerzenie przestrzeni powietrznych w płucach z destrukcją ścian pęcherzyków. W obrazie mikroskopowym widoczna jest:

• utrata przegród pęcherzykowych,
• znaczne powiększenie światła pęcherzyków,
• zmniejszenie liczby naczyń włosowatych,
• ograniczenie powierzchni wymiany gazowej.

To zmiany typowe dla przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) – jednej z głównych przyczyn zgonów wśród palaczy.

Dysplazja i carcinoma in situ – zmiany przednowotworowe

Długotrwałe drażnienie mutagenami z dymu tytoniowego prowadzi do nieprawidłowej proliferacji komórek – pojawiają się:

• zaburzenia dojrzewania nabłonka,
• utrata biegunowości komórek,
• zwiększenie liczby mitoz,
• nieregularne jądra i chromatyna.

To obraz dysplazji, która może przejść w raka przedinwazyjnego (carcinoma in situ). Takie zmiany można wykryć mikroskopowo przed pojawieniem się objawów klinicznych – stąd tak ważna jest czujność diagnostyczna.

Zmiany na długo przed pierwszymi objawami klinicznymi

U palaczy najczęściej rozwija się:

• rak płaskonabłonkowy – powstający na bazie metaplazji i dysplazji,
• rak drobnokomórkowy – bardzo agresywny, wysoce złośliwy,
• rak gruczołowy – częstszy u osób niepalących, ale również obecny w tej grupie.

W obrazie histopatologicznym widoczne są nacieki komórek nowotworowych, zaburzenia architektury tkanki, martwica i patologiczne podziały mitotyczne. Często występują też ogniska przerzutów w węzłach chłonnych i narządach odległych.

Mikroskopijne zmiany w płucach palacza zaczynają się na długo przed pierwszymi objawami klinicznymi. Metaplazja, przewlekły stan zapalny, rozedma, dysplazje i nowotwory – wszystkie te procesy zachodzą stopniowo i nieodwracalnie. Jedynym skutecznym sposobem ich zatrzymania jest rzucenie palenia – im wcześniej, tym większe szanse na regenerację nabłonka i zapobieżenie rozwojowi raka płuca.