Cukrzyca typu 2 – kiedy konieczna jest insulina? Ważne zalecenia diabetologów

Cukrzyca to coraz poważniejsze wyzwanie zdrowotne. W Polsce z chorobą zmaga się 3,5 mln osób, na całym świecie ponad 800 mln. Niedawno raport „The Lancet” wskazał, że ciągu trzech dekad odsetek osób chorych na cukrzycę się zwiększył dwukrotnie – z 7 do 14 proc.

To przewlekła choroba

Cukrzyca to przewlekła choroba, która występuje, gdy trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny, nie wytwarza jej w ogóle lub gdy organizm nie może skutecznie wykorzystać wytwarzanej insuliny.

Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w której organizm niszczy komórki trzustki produkujące insulinę. Cukrzyca typu 2 to zaburzenie metaboliczne polegające przede wszystkim na zaburzeniu wydzielania insuliny.

W populacji światowej 90-95 proc. przypadków dotyczy cukrzycy typu 2. Temu schorzeniu, w przeciwieństwie do cukrzycy 1, można zapobiec. Ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2 zwiększają takie elementy, jak nadwaga i otyłość, niezdrowa dieta i brak wystarczającej ilości ćwiczeń, a także czynniki genetyczne.

Leczenie w cukrzycy typu 2

W cukrzycy typu 2, obok farmakologii, podstawowym elementem leczenia jest zmniejszenie masy ciała, regularna aktywność fizyczna oraz odpowiednia dieta. Ruch i właściwa waga pomagają w zwiększeniu wrażliwości tkanek na leki i poprawiają kontrolę poziomu cukru we krwi. Dieta z kolei powinna bazować na regularnych posiłkach z przewagą pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw i owoców oraz ograniczeniem cukrów prostych i tłuszczy zwierzęcych.

Jeżeli chodzi o stosowanie leków, to najczęściej wystarczy podawanie środków doustnych. Zalecenia diabetologów mówią o stosowaniu w pierwszej kolejności inhibitorów SGLT2 (flozyny), agonistów receptora GLP-1 lub metforminy.

Kiedy wymagana jest insulina?

Są jednak okoliczności, które wymagają stosowania insuliny, czyli środków podawanych podskórnie. Przede wszystkim insulinę stosuje się przy nowo rozpoznanej chorobie z wysokim poziomem cukru we krwi, wtedy po ustabilizowaniu glikemii będzie można przejść na leki doustne. Leczenie podskórne wprowadza się także przy nieskuteczności leczenia i niewyrównanej glikemii (wartości HbA1c przekraczające 7 proc.) przy terapii lekami doustnymi i stosowaniu się pacjenta do zaleceń.

Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego na obecny rok wymieniają też inne przesłanki, kiedy można zmienić terapie doustnymi lekami przeciwhiperglikemicznymi na leczenie skojarzone z insuliną. To:

• utrzymujące się stany hiperglikemii (wysokiego poziomu cukru we krwi)
• zła tolerancja leków doustnych,
• nieskuteczne próby skorygowania potencjalnie usuwalnych przyczyn hiperglikemii, jak błędy dietetyczne, zbyt mała aktywność fizyczna, nieregularne przyjmowanie doustnych leków, infekcje, nieadekwatna dawka leków doustnych,
• wykorzystanie możliwości przeciwhiperglikemicznych agonistów receptora GLP-1 lub GIP/GLP-1, które powinny być pierwszą terapią iniekcyjną w cukrzycy typu 2 (po uwzględnieniu możliwości finansowych pacjenta oraz tolerancji leków).

PTD mówi też o wskazaniach do rozpoczęcia insulinoterapii niezależnie od wartości glikemii. Dzieje się tak w przypadku:

• cukrzycy związanej z mukowiscydozą
• stwierdzenia mutacji w genach insuliny i podwójnej mutacji w genie glukokinazy u pacjenta,
• uzasadnionego życzenia pacjenta.

Oddzielną grupę stanowią wskazania do czasowej insulinoterapii:

• nieprawidłowy poziom glukozy spowodowany chwilowym stanem (infekcja, uraz, steroidoterapia)
• zabieg chirurgiczny
• udar mózgu
• zabieg przezskórnej wewnątrznaczyniowej angioplastyki wieńcowej ostry zespół wieńcowy
• inne ostre schorzenia wymagające hospitalizacji na oddziale intensywnej opieki medycznej.

W przypadku kobiet w ciąży chorujących na cukrzycę typu 2 insulina jest jednym zalecanym lekiem przeciwhiperglikemicznym.