10 codziennych nawyków, które skracają życie. Lekarze ostrzegają, ale wciąż je bagatelizujemy

1. Palenie papierosów

Nie ma drugiego nawyku, który tak konsekwentnie skraca życie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że tytoń zabija ponad 8 milionów osób rocznie – zarówno palaczy, jak i osoby narażone na bierne palenie. Palenie zwiększa ryzyko raka płuc, chorób serca i udaru. Badania pokazują, że średnia długość życia palacza jest krótsza nawet o 10 lat w porównaniu z osobami niepalącymi.

2. Siedzący tryb życia

„Siedzenie to nowe palenie" – mówią lekarze. Brak ruchu wiąże się z wyższym ryzykiem cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów jelita grubego. Według badania opublikowanego w The Lancet (2012) osoby prowadzące siedzący tryb życia żyją średnio o 2–5 lat krócej. Już 30 minut umiarkowanej aktywności dziennie znacząco obniża to ryzyko.

3. Dieta bogata w ultraprzetworzoną żywność

Fast foody, gotowe dania, słodkie napoje – to nie tylko dodatkowe kalorie. Według badania opublikowanego w BMJ (2019) regularne spożywanie ultraprzetworzonych produktów zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci o 62 proc. Nadmiar cukru i tłuszczów trans prowadzi do otyłości, cukrzycy i miażdżycy.

4. Przewlekły stres

Ciągłe napięcie nie tylko obniża komfort życia, ale także realnie skraca jego długość. Stres zwiększa poziom kortyzolu, co przyspiesza rozwój miażdżycy i nadciśnienia. Badania z European Heart Journal (2017) wykazały, że przewlekły stres jest powiązany z wyższym ryzykiem zawału serca i udaru.

5. Brak snu

Sen to fundament zdrowia. „Jeśli śpisz mniej niż 6 godzin na dobę, twoje ryzyko przedwczesnej śmierci rośnie o ponad 10 proc." – podają autorzy metaanalizy z Sleep (2010). Niedobór snu zwiększa ryzyko otyłości, depresji i chorób układu krążenia.

6. Nadużywanie alkoholu

Choć umiarkowane spożycie alkoholu bywało dawniej postrzegane jako neutralne, nowe badania wskazują, że każda dawka niesie ryzyko. Według WHO alkohol odpowiada za 2,6 mln zgonów rocznie. Nadmierne picie prowadzi do marskości wątroby, nowotworów i uszkodzeń mózgu.

7. Ignorowanie badań profilaktycznych

Rak piersi, jelita grubego czy prostaty we wczesnym stadium często jest wyleczalny. Problem w tym, że wielu Polaków unika badań przesiewowych. „Profilaktyka to inwestycja w życie. Wczesne wykrycie nowotworu zwiększa szanse na przeżycie nawet o 90 proc." – podkreślają eksperci Polskiej Unii Onkologii.

8. Nadmierne korzystanie ze smartfona

Wpatrywanie się w ekran do późna w nocy zaburza rytm dobowy, zwiększa ryzyko bezsenności i depresji. Badania z BMC Public Health (2020) pokazują, że osoby spędzające w internecie ponad 6 godzin dziennie częściej cierpią na objawy lękowe i stres, co przekłada się na krótsze życie.

9. Przejadanie się

Stałe przekraczanie zapotrzebowania kalorycznego nie tylko prowadzi do otyłości. W badaniach nad długowiecznością (m.in. Nature Communications, 2021) wykazano, że ograniczenie kalorii o 10–20 proc. sprzyja dłuższemu życiu i zmniejsza ryzyko chorób cywilizacyjnych.

10. Samotność i brak więzi społecznych

Zaskakująco, ale równie groźnie działa izolacja społeczna. Badania z PLOS Medicine (2010) dowiodły, że brak bliskich relacji zwiększa ryzyko przedwczesnej śmierci o 50 proc. – podobnie jak palenie 15 papierosów dziennie.

Większość nawyków, które skracają życie, wydaje się niewinna: siedzenie, nadgodziny w pracy, rezygnacja z badań czy dodatkowy fast food „od czasu do czasu". Problem polega na tym, że powtarzane codziennie, prowadzą do chorób przewlekłych, które zabierają lata życia. Dobra wiadomość? Zmiana nawet kilku z nich – jak rezygnacja z papierosów czy regularne spacery – potrafi wydłużyć życie o dekadę.