Zmiana czasu na zimowy już wkrótce. To może przynieść przykre konsekwencje
Zmiana czasu z letniego na zimowy będzie miała miejsce w nocy z soboty 25 października na niedzielę 26 października. Wtedy o godzinie 3 przestawimy zegarki na godzinę 2. To oznacza, że zyskamy dodatkowe 60 minut na sen, ale dla wielu osób oznacza to więcej przykrych konsekwencji zdrowotnych niż jednorazowa korzyść.
Rozregulowany zegar biologiczny
Zimowa zmiana czasu może mieć bardzo zauważalny negatywny wpływ na organizm. Rozregulowanie rytmu dobowego może powodować problemy ze snem, zaburzenia koncentracji i nastroju. Zapadający o godzinę wcześniej zmrok, czyli krótszy dzień i dłuższy wieczór działa przygnębiająco, a nawet depresyjnie.
– Funkcje naszego organizmu, takie jak sen, czuwanie, trawienie, temperatura ciała czy nawet nastrój, są regulowane przez nasz zegar biologiczny. Jego funkcjonowanie jest ściśle powiązane z dostępnością światła lub jego brakiem, czyli ciemnością. Zmiana czasu jest więc niczym innym jak zakłóceniem funkcjonowania naszego zegara biologicznego poprzez manipulację dostępnością światła – tłumaczyła prof. Marta Jackowska, psycholożka zdrowia z Uniwersytetu SWPS w Sopocie.
Depresja sezonowa
Naukowcy z amerykańskiej Kliniki Mayo stan przygnębienia po zmianie czasu określają jako sezonowe zaburzenie afektywne (SAD), czyli „rodzaj depresji związany ze zmianami pór roku”. SAD po zmianie czasu na zimowy może się nawet utrzymywać miesiącami, aż do cieplejszej pory w nowym roku.
Objawami mogą być:
- uczucie apatii, smutku lub ogólnego osłabienia,
- niski poziom energii,
- utrata zainteresowania czynnościami, które wcześniej sprawiały przyjemność,
- problemy ze snem,
- głód węglowodanów, przejadanie się i przyrost masy ciała,
- trudności z koncentracją.
Przeprowadzone w 2016 r. przez duńskich naukowców z Uniwersytetu w Aarhus badanie wykazało, że po zakończeniu czasu letniego częstość występowania epizodów depresji jednobiegunowej wzrosła o 11 proc. Ich zdaniem powodem nie była gorsza pogoda, a wpływ światła na rytm dobowy i stres związany z wcześniejszym zachodem słońca. „SAD jest ściśle powiązane z ekspozycją na światło, a nagła zmiana ilości światła może nasilić objawy” – powiedział jeden z autorów badania, prof. Søren D. Østergaard
„Mniej korzystamy ze światła dziennego rano, wielu z nas bierze wtedy prysznic, je śniadanie, siedzi w samochodzie lub autobusie w drodze do pracy lub szkoły. Ale kiedy wracamy do domu i mamy wolny czas po południu, jest już ciemno” – dodaje Østergaard.
Światło a mózg
Uniwersytet SWPS na swojej stronie opisuje, że Russell G. Foster, profesor neurobiologii cyklu dobowego i dyrektor Instytutu Neurobiologii Snu i Rytmu Dobowego na Uniwersytecie Oksfordzkim, przeprowadził obrazowe badanie mózgu po ekspozycji na światło, które wykazało zwiększoną aktywność w wielu obszarach mózgu związanych z czujnością, funkcjami poznawczymi, pamięcią oraz nastrojem.
– Foster w swoich badaniach wykazał też, że większa ilość światła poprawia koncentrację, zdolność wykonywania zadań poznawczych i zmniejsza senność. Jego badania udowadniają, że nie odpowiednia ekspozycja na światło w budynku nie tylko może zakłócić sen i rytm dobowy, ale także poziom czujności i wydajności w pracy – wyjaśnia dr Agnieszka Kowalczewska, ekspertka w zakresie psychologii komunikacji z Uniwersytetu SWPS.
Codzienne „nastawianie” zegara biologicznego, czyli codzienna synchronizacja z czasem słonecznym jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania człowieka w świecie, ale także jednostki w danej organizacji. Jak mówi ekspertka, to właśnie światło reguluje nasz rytm okołodobowy. Nieodpowiednie natężenie jasnego, sztucznego oświetlenia, które jest wszechobecne we współczesnych przestrzeniach biurowych, może – według najnowszych badań – negatywnie wpływać na produkcję melatoniny, hamując ją i rozregulowując naturalny, biologiczny zegar.