Liczba nowych zakażeń HIV w Polsce rośnie. Eksperci alarmują i zachęcają do testów

Epidemia HIV w Polsce pozostaje jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowia publicznego, mimo że globalne dane wskazują na stopniowy spadek liczby nowych zakażeń. Szacunki pokazują, że nawet 17 proc. osób żyjących z HIV w naszym kraju nie ma świadomości swojego zakażenia. To oznacza nie tylko wysokie ryzyko nieświadomego przenoszenia wirusa, ale także późne rozpoczynanie terapii, która – podjęta wcześnie – jest bardzo skuteczna.

Dostępne są nowoczesne terapie

Symboliczny przejazd czerwonej kokardki ulicami Warszawy zainaugurował tegoroczny Europejski Tydzień Testowania w kierunku HIV. Na fasadach stołecznych budynków pojawił się znak solidarności z osobami seropozytywnymi i przypomnienie o Światowym Dniu AIDS. Inicjatywa miała zachęcić do wykonania testu wszystkich, którzy dotychczas tego nie zrobili, zwłaszcza że w Polsce dostępne są nowoczesne, bezpłatne terapie pozwalające żyć z HIV długo i bez powikłań.

Podczas gdy świat w ostatniej dekadzie odnotował wyraźny spadek nowych zakażeń – z około 2,2 mln w 2010 r. do 1,3 mln w 2024 r. – polskie statystyki pozostają niepokojące. Liczba nowych przypadków od lat utrzymuje się na poziomie około 2 tys. rocznie, a do końca października 2025 r. zarejestrowano już 2233 zakażenia, o blisko 300 więcej niż rok wcześniej. Eksperci alarmują, że pandemia COVID-19 i spadek testowania w tym okresie mogą mieć wpływ na obecną kumulację wykrywanych przypadków.

Bezpłatnie, bez skierowania i anonimowo

W ramach Europejskiego Tygodnia Testowania wiele Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych (PKD) w całym kraju wydłuża godziny pracy, umożliwiając wykonanie badań w kierunku HIV, HCV i kiły anonimowo, bezpłatnie i bez skierowania. Dr Magdalena Ankiersztejn-Bartczak z Fundacji Edukacji Społecznej podkreśla, że to właśnie łatwy dostęp do testów jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi walki z epidemią. Adresy PKD dostępne są na stronie AIDS.gov.pl, a w samej Warszawie działają dwa punkty prowadzone przez fundację.

Specjaliści przypominają, że każda osoba aktywna seksualnie powinna przynajmniej raz w życiu wykonać test, a także badać się po każdym ryzykownym kontakcie seksualnym, w tym po stosunku bez prezerwatywy. Zakażenia dotyczą coraz częściej osób po 40. i 50. roku życia, w tym kobiet, co przełamuje dawne stereotypy dotyczące grup ryzyka. Mimo to test wykonało jedynie około 10 proc. dorosłych Polaków, choć od kilku miesięcy skierowanie na badanie może wystawić także lekarz POZ.

Czerwona kokardka dla edukacji

Fundacja Res Humanae wraz z Gilead Sciences Poland prowadzi w Warszawie kolejne działania edukacyjne – przejazdy czerwonej kokardki odbywają się 17 listopada i 1 grudnia, a ich celem jest budowanie świadomości i przełamywanie lęku przed testowaniem. Jak podkreśla Sławomir Roś, koordynator programu Pozytywnie Otwarci, profilaktyka PrEP stanowi cenny element zapobiegania zakażeniom, jednak to regularne testy pozostają fundamentem kontroli nad epidemią.

Eksperci są zgodni, że aby zahamować wzrost liczby zakażeń w Polsce, niezbędne jest zwiększenie świadomości społecznej, poprawa dostępu do badań oraz oswajanie tematu zdrowia seksualnego. Wczesna diagnoza, nowoczesne leczenie i odpowiedzialne zachowania seksualne pozwalają żyć z HIV długo i zdrowo – pod warunkiem, że infekcja zostanie wykryta na czas.