Eksperci wskazują priorytety medycyny w Polsce. Specjalne wydanie NewsMed i Wprost

Polski system ochrony zdrowia stoi dziś u progu zmian wymuszonych szybkim postępem medycyny, rosnącymi potrzebami pacjentów i koniecznością sprawnego zarządzania ograniczonymi zasobami finansowymi. Jak podkreśla wiceminister zdrowia odpowiedzialna za politykę lekową Katarzyna Kacperczyk, na rynku pojawia się coraz więcej nowych terapii, ale to państwo musi podejmować decyzje dotyczące refundacji, kierując się ich skutecznością i realnym wpływem na zdrowie pacjentów. Wiceminister podkreśla, że przykładem takiego podejścia są ostatnie decyzje refundacyjne – m.in. nowe leki stosowane w leczeniu raka piersi i czerniaka, które mogą prowadzić do długotrwałej remisji, a nawet całkowitego wyleczenia.

Jednocześnie w polityce lekowej niezwykle ważne jest zachowanie równowagi między dostępem do innowacyjnych terapii a potrzebą zapewnienia tańszych zamienników dla szerokiej populacji pacjentów. Choć dostępność leków w Polsce jest obecnie stabilna, konieczna jest stała kontrola rynku i reagowanie na sytuacje, w których cena leków zbyt mocno obciąża budżety pacjentów. Ministerstwo podkreśla, że z perspektywy chorego liczą się trzy rzeczy: dostępność preparatu w aptece, cena pozwalająca na jego wykupienie oraz możliwość jego łatwego przepisania przez lekarza w odpowiedniej refundacji. Celem polityki lekowej jest więc stworzenie takiego systemu, w którym pacjent nie musi zastanawiać się, czy lek jest dostępny i czy będzie go na niego stać.

Istotne wyzwania stoją również przed polską kardiologią. Jak zaznacza prof. Marek Gierlotka, prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polska nadal odnotowuje znacznie wyższe wskaźniki zapadalności i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych w porównaniu z większością państw Unii Europejskiej. Wyniki te są niemal dwukrotnie gorsze niż w krajach takich jak Włochy czy Hiszpania. Kluczem do realnej poprawy jest postawienie na profilaktykę – nie tylko chorób serca, ale wszystkich schorzeń sercowo-naczyniowych. Towarzystwo Kardiologiczne wskazuje na konieczność silniejszej współpracy specjalistów z lekarzami POZ, neurologami, diabetologami, chirurgami naczyniowymi czy endokrynologami. Wspólne standardy postępowania mają ograniczyć różnice terapeutyczne i zapewnić pacjentom spójną opiekę, opartą na aktualnych wytycznych.

Kolejnym obszarem wymagającym poprawy jest szybki i równy dostęp do najnowszych technologii medycznych w całej Polsce. Profesor Gierlotka wskazuje, że mimo zmian systemowych wiele terapii jest w Polsce refundowanych zbyt późno. Pacjenci czekają na dostęp do leków, które znajdują się w pierwszej klasie zaleceń, czyli takich, które zgodnie z aktualną wiedzą medyczną powinny być standardem leczenia.

W profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych ważne jest również podejście holistyczne. Jak podkreśla prof. Robert Gil, oprócz klasycznych czynników ryzyka – takich jak cholesterol, dieta czy aktywność fizyczna – coraz większą rolę odgrywają zaburzenia psychiczne, deprywacja snu oraz czynniki wpływające na stan zapalny organizmu. W ostatnich latach odkryto, że nawet przy prawidłowym poziomie cholesterolu pacjent może być narażony na zawał wskutek nieprawidłowości w gospodarce lipidowej. W ramach programu Moje Zdrowie można dziś oznaczyć lipoproteinę(a), która przez lata pozostawała poza rutynową diagnostyką.

Zmiany dotyczą również leczenia choroby otyłościowej, która w ostatniej dekadzie przechodzi rewolucję terapeutyczną. Prof. Lucyna Ostrowska, prezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości, podkreśla, że nadrzędnym celem leczenia nie jest już sama redukcja masy ciała, ale przywrócenie prawidłowego metabolizmu. Poprawa funkcjonowania organizmu przekłada się nie tylko na zmniejszenie liczby kilogramów, ale przede wszystkim na leczenie powikłań – cukrzycy, nadciśnienia, zaburzeń lipidowych czy chorób sercowo-naczyniowych. Otyłość jako choroba przewlekła nie ustępuje samoistnie i może nawracać, dlatego kluczowe jest stosowanie kompleksowych programów terapeutycznych. Prof. Alina Kuryłowicz, prowadząca Poradnię Leczenia Otyłości, zwraca uwagę na potrzebę całościowego planowania terapii, obejmującego farmakoterapię, wsparcie psychologiczne, edukację żywieniową i aktywność fizyczną.

W polskim systemie zdrowia zmienia się również podejście do diagnostyki chorób przewlekłych. Choroby reumatyczne i autoimmunologiczne, jak podkreśla Agata Młynarska, mogą dotknąć każdego, a pacjenci wciąż czekają na szybszy dostęp do specjalistów i nowoczesnych terapii. Rosną także potrzeby pacjentów z ciężką astmą, którzy – jak wskazuje prof. Maciej Kupczyk – powinni mieć szerszy dostęp do leczenia biologicznego. Podobne wyzwania dotyczą terapii polipów nosa. Prof. Wioletta Pietruszewska podkreśla, że polipy to nie błaha niedrożność, a pełne leczenie wymaga dostępu do kolejnych leków w programach lekowych.

Znaczącą rolę w leczeniu chorób płuc odgrywa rehabilitacja pulmonologiczna. Dr Aleksander Kania przypomina, że powinna być wdrażana jak najwcześniej, aby opóźnić postęp choroby i poprawić jakość życia.

Jednym z przykładów skutecznych zmian systemowych jest rozwój centrów diagnostyki i leczenia endometriozy finansowanych przez NFZ. Jak przypomina Lucyna Jaworska-Wojtas, prezes Fundacji „Pokonać Endometriozę”, powstanie tych ośrodków to efekt wieloletnich działań pacjentek i organizacji społecznych. Dr Magdalena Biela wyjaśnia, że w ramach KOS-Endo pacjentki mogą liczyć na kompleksową opiekę, obejmującą diagnostykę, leczenie chirurgiczne, farmakoterapię oraz rehabilitację.

Ogromne zmiany zachodzą również w onkologii i hematoonkologii. Nowe generacje leków, w tym terapie celowane, immunoterapia oraz terapie oparte na inżynierii komórkowej, zmieniają rokowania pacjentów, umożliwiając skuteczniejsze i mniej toksyczne leczenie. O przełomach mówią m.in. prof. Andrzej Marszałek, prof. Damian Tworek, dr Leszek Kraj, prof. Ewa Lech-Marańda czy prof. Katarzyna Gil. Przedstawiciele organizacji pacjenckich, takich jak „Przebiśnieg” czy „Kierunek Zdrowie”, podkreślają, że dostęp do nowoczesnych terapii znacząco wydłuża życie pacjentów.

Istotną kwestią pozostaje również Ratunkowy Dostęp do Technologii Lekowych (RDTL), który – jak podkreśla prof. Olga Dzikowska-Diduch – jest realną szansą dla pacjentów z najcięższymi schorzeniami, takimi jak tętnicze nadciśnienie płucne.

Warto zauważyć, że rozwój polskiej medycyny obejmuje nie tylko farmakoterapię i diagnostykę, ale również działania systemowe. Prof. Agnieszka Tycińska wskazuje, że inspiracją może być Finlandia, której udało się obniżyć śmiertelność sercową o ponad 80 proc., dzięki zdecydowanej polityce zdrowotnej – ograniczeniu soli, wprowadzeniu przepisów antynikotynowych i promocji aktywności fizycznej.

W polskim środowisku medycznym nie brakuje także sukcesów naukowych i zawodowych. Prof. Robert Rejdak został pierwszym laureatem prestiżowej nagrody Fundacji Ridleya, przyznawanej przez Towarzystwo Chirurgii Zaćmy i Chirurgii Refrakcyjnej Zjednoczonego Królestwa i Irlandii.

O tym wszystkim (i nie tylko) w specjalnym wydaniu WPROST NewsMed o Zdrowiu przygotowanym na konferencję „WIZJONERZY ZDROWIA”.