Polskie grzyby i ich właściwości antyrakowe. Analiza naukowców z Białegostoku

Czy grzyby mogą mieć właściwości przeciwnowotworowe? Postanowili to sprawdzić naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, analizując blisko 80 przeprowadzonych dotychczas badań. Ich praca została opublikowana w czasopiśmie Nutrients.

Grzyby mogą wspierać zdrowie człowieka

Naukowcy z Białegostoku piszą we wstępie, że grzyby są nie tylko cenionym składnikiem kulinarnym, ale mają również kilka potencjalnych zastosowań medycznych i przemysłowych. Są bogatym źródłem białka, błonnika, witamin, minerałów i związków bioaktywnych, takich jak polisacharydy i terpenoidy, a zatem mają zdolność wspierania zdrowia człowieka.

„Niektóre gatunki wykazały właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe i immunomodulacyjne. Dlatego też podjęliśmy próbę podsumowania potencjalnych właściwości grzybów występujących w Polsce, na Roztoczu” – wyjaśniają.

Popularne grzyby i ich właściwości

Naukowcy wzięli pod lupę kilka popularnych gatunków grzybów z polskich lasów. Co znaleźli w analizowanych badaniach?

W przypadku borowika szlachetnego, jednego z najbardziej cenionych gatunków grzybów polskich lasów, nie tylko za walory smakowe, ale także przeciwcukrzycowe, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe, można też mówić o właściwościach antynowotworowych.

Autorzy opracowania przytaczają badanie z 2021 r., które wykazało, że uzyskany z owocnika borowika polisacharyd wykazał aktywność przeciwnowotworową na linii komórek ludzkiego raka piersi oraz linii komórek mysiego raka piersi. Inne badanie wykazało, że białko uzyskane z suszonych owocników borowika, nazwane BEAP, wykazało aktywność w przypadku niedrobnokomórkowego raka płuc. Związki pozyskiwane z tego gatunku wykazują też potencjalne właściwości antyrakowe w przypadku gruczolakoraka piersi, gruczolakoraka jelita grubego, raka szyjki macicy oraz raka wątrobowokomórkowego.

Borowik usiatkowany wykazuje nie tylko właściwości antyoksydacyjne, może też być pomocny przy leczeniu mięsaka.

Koźlarz babka. Gatunek ten jest źródłem minerałów, witamin, flawonoidów i kwasów fenolowych, co nadaje mu właściwości antyoksydacyjne. Poza tym w związkach znajdujących się w tym gatunku znaleziono potencjalne właściwości przeciwnowotworowe dotyczące raka szyjki macicy, raka jelita grubego i raka płuc.

Maślak zwyczajny, kolejny z grzybów chętnie zbieranych przez Polaków, jest dobrym źródłem witamin z grupy B i związków antyoksydacyjnych, w badaniach wykazał też właściwości przeciwnowotworowe w przypadku raka żołądka, raka piersi i raka jelita grubego.

Opieńka miodowa w badaniach przeprowadzonych in vitro wykazywała aktywność wobec komórek przewlekłej białaczki szpikowej, raka wątrobowokomórkowego, gruczolakoraka piersi i raka szyjki macicy.

Pieprznik jadalny, czyli kurka, to grzyb pożądany przez grzybiarzy za swój smak i aromat. Badania wykazały, że w ekstraktach z owocnika można znaleźć związki, mogące mieć potencjalne właściwości przeciwnowotworowe w przypadku raka szyjki macicy i gruczolaka jelita grubego.

Jeszcze daleka droga

W podsumowaniu naukowcy piszą, że grzyby od dawna były stosowane w medycynie naturalnej ze względu na właściwości prozdrowotne. Są źródłem wielu cennych składników, m.in. polisacharydów, białek i nanocząsteczek, które wykazują wiele właściwości biologicznych, w tym potencjał przeciwnowotworowy.

„Związki ekstrahowane z owocników grzybów mają duży potencjał terapeutyczny i stanowią obiecujący kierunek w poszukiwaniu nowych terapii przeciwnowotworowych, zwłaszcza grzyby z regionów takich jak Roztocze, które są dobrze chronione przed zanieczyszczeniami i przemysłem” – podkreślają.

Jednak nie mogą być niezawodnym środkiem leczniczym ze względu na wiele ograniczeń.

Przede wszystkim jest to zmienność obserwowana w ich składzie odżywczym i leczniczym. „Ten sam gatunek grzyba może wykazywać różne poziomy związków bioaktywnych, w zależności od geograficznego położenia jego występowania. Ta zmienność stanowi poważne wyzwanie w standaryzacji grzybów do użytku leczniczego” – zaznaczają naukowcy.

Kolejnym istotnym problemem związanym z wykorzystaniem grzybów w celach terapeutycznych jest ich potencjalne zanieczyszczenie. Grzyby mają zdolność do wchłaniania i gromadzenia substancji z otaczającego je środowiska. Należą do nich zarówno elementy korzystne, jak i wszelkie zanieczyszczenia czy metale ciężkie. Dodatkowo potencjalna toksyczność z tego wynikająca jest bardzo zmienna, nawet w obrębie tego samego gatunku, dlatego trudno stwierdzić, które grzyby są bezpieczne do stosowania w celach leczniczych.

„Droga do praktycznego wykorzystania terapeutycznego poszczególnych składników grzybów jest długa, głównie ze względu na kwestię standaryzacji grzybów i potencjalne zanieczyszczenie metalami ciężkimi” – podsumowują naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.