W których miejscach Polski mężczyźni i kobiety żyją najkrócej?
Różnica w długości życia w poszczególnych województwach Polski w ubiegłym roku wyniosła nawet trzy lata w przypadku mężczyzn. A są to regiony nie leżące daleko od siebie.
Polacy żyją krócej niż średnia europejska
Długość życia w Polsce wydłużyła się w ostatnich dekadach, ale wciąż daleko nam do Europy. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego i Eurostatu w 2022 r. pod względem przeciętnego trwania życia mężczyzn Polska zajmowała dopiero 28. miejsce spośród 34 krajów europejskich, z których pozyskano dane. W przypadku kobiet było to 24. miejsce.
Polscy mężczyźni w 2022 r. żyli średnio 73,4 roku. Dla porównania, panowie w Liechtensteinie 83 lata, w Szwajcarii 81,8 roku, a w Szwecji 81,7 roku.
Średnia długość życia kobiet w Polsce z 2022 r. to 81,1 roku. Europejskie rekordzistki to Hiszpanki (85,9 roku) i Szwajcarki (85,5 roku).
Dzieje się tak z kilku powodów. Najważniejszy to choroby sercowo-naczyniowe. To wciąż najczęstsza przyczyna zgonów w naszym kraju. Jak podkreślają polscy i europejscy kardiolodzy, Polska jest uważana za kraj wysokiego ryzyka chorób serca i naczyń krwionośnych. Co można z tym zrobić?
– Przede wszystkim profilaktyka; zapobieganie i wczesne leczenie czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy hipercholesterolemia, którą ma ponad 20 mln Polaków – to najczęściej występujący pojedynczy czynnik ryzyka. Konieczne jest zwiększenie aktywności fizycznej, dbanie o prawidłową masę ciała, nieuleganie nałogom, przede wszystkich palenia papierosów, a także papierosów elektronicznych, czy stosowanie podgrzewaczy nikotyny – mówił prof. Przemysław Mitkowski, kardiolog, w rozmowie z NewsMedem.
Na dalszych miejscach wśród czynników odpowiadających za śmiertelność i mniejszą niż w Europie średnią długość życia są: choroby nowotworowe, schorzenia układu oddechowego i choroby układu trawiennego.
Jak to wygląda w poszczególnych województwach?
Pomiędzy 1990 r. a 2019 r. obserwowano regularne wydłużanie się przeciętnego trwania życia (jak wyjaśnia GUS, „gdyby przez całe życie osoby urodzonej w danym roku warunki umieralności ludności nie ulegały żadnym zmianom, to dożyłaby on przeciętnie właśnie tego wieku”) we wszystkich województwach. Szczególnie dotyczy to mężczyzn zamieszkałych w województwie pomorskim, zachodniopomorskim, śląskim, kujawsko-pomorskim, opolskim i warmińsko-mazurskim, dla których w latach 1990-2019 średnie trwanie życia wydłużyło się o co najmniej 8 lat – czytamy w raporcie GUS „Trwanie życia w 2023 r”..
W okresie tym najniższy wzrost notowano w woj. lubelskim i świętokrzyskim (7,1 roku).
W przypadku kobiet średnia długość życia w ciągu tych trzech dekad najbardziej wydłużyła się w woj. opolskim i pomorskim (7,1 roku), natomiast najmniej w woj. warmińsko-mazurskim i lubelskim (6 lat).
Pandemia koronawirusa zaburzyła ten proces. W latach 2020 i 2021 r. nastąpił gwałtowny spadek oczekiwanej długości trwania życia we wszystkich województwach, zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet. W przypadku mężczyzn największy spadek w porównaniu z 2019 r. odnotowano w warmińsko-mazurskim (3 lata), a najmniejszy w wielkopolskim (o 0,9 roku). Dla kobiet spadek najwyższy był w woj. lubelskim (2,9 roku), najniższy w opolskim (1,6 roku).
Średnia wieku dla całej Polski z 2021 r. wynosiła 71,8 roku dla mężczyzn i 79,7 dla kobiet. Kolejne lata, czyli 2022 i 2023, to powrót do trendu sprzed pandemii, czyli wzrostu średniej. W 2022 r. było to odpowiednio 73,4 i 81,1. W 2023 r. długość trwania życia wyniosła 74,7 roku dla mężczyzn i 82 lata dla kobiet. To w obu przypadkach najwyższe wartości w historii Polski.
Wzrost przeciętnego trwania życia obserwowany był we wszystkich województwach. W 2023 r. największy wzrost w porównaniu do 2022 r. w przypadku mężczyzn zanotowano w województwie opolskim (1,7 roku), najniższy w kujawsko-pomorskim (0,8 roku). W przypadku kobiet najwyższy w województwach lubuskim i łódzkim (1,2 roku), najniższy w mazowieckim, wielkopolskim i zachodniopomorskim (0,7 roku).
W ubiegłym roku niemal we wszystkich województwach (poza zachodniopomorskim w przypadku mężczyzn) trwanie życia zarówno dla mężczyzn jak i kobiet było wyższe niż w 2019 r., czyli ostatnim przed pandemią.
Podkarpacie i Małopolska – tam Polki i Polacy żyją najdłużej
Jak zaznaczają autorzy raportu, w Polsce występuje duże zróżnicowanie przeciętnego trwania życia w przekroju wojewódzkim. W 2023 r. rozpiętość między skrajnymi wartościami wskaźnika dla mężczyzn wynosiła 3 lata. W przypadku kobiet było to 2,5 roku.
Mężczyźni w Polsce w minionym roku mieli szanse na najdłuższe życie (w raporcie definiowane jest to jako „Przeciętne trwanie życia noworodka”) w południowych regionach. Najwyższa średnia długość życia była w woj. małopolskim (76,2 roku) i podkarpackim (76,1). To jedyne województwa, gdzie ta średnia wyniosła powyżej 76. Na kolejnych miejscach znalazły się Opolszczyzna (75,3 roku) oraz Pomorze (75,2).
Najniższa średnia odnotowana została w woj. łódzkim (73,2 roku) i świętokrzyskim (73,9). Oznacza to, że między mężczyznami z Małopolski i woj. łódzkiego różnica w długości życia wynosi aż trzy lata.
Kobiety w 2023 r. największe szanse na długie życie miały we wschodniej i południowej Polsce. Najwyższe wskaźniki zanotowano w woj. podkarpackim (83,6 roku), podlaskim (83,4), małopolskim (83,1) i lubelskim (82,7).
Najniższa średnia długość życia była na Śląsku (81,1 roku), w woj. łódzkim (81,2) i woj. kujawsko-pomorskim (81,3)
Średnia długość życia mężczyzn i kobiet we wszystkich województwach: