6 objawów demencji pojawiających się znacznie wcześniej

Typowy obraz człowieka z demencją to zagubiona starsza osoba, mająca problemy ze znalezieniem drogi do domu czy przypomnieniem sobie faktów z niedalekiej przeszłości. Tymczasem choroby otępienne mogą dotyczyć osób przed 50. rokiem życia i niekoniecznie objawiać się pogorszeniem pamięci i funkcji poznawczych.

Choroby otępienne o wczesnym początku

Demencja, inaczej zespół otępienny, to różne choroby neurodegeneracyjne, których wspólną cechą jest utrata funkcji poznawczych. Szacuje się, że na świecie z demencją zmaga się około 60 mln osób. Około 60 proc. z nich to choroba Alzheimera. W Polsce na alzheimera chorować może nawet 600 tys. osób.

Demencja dotyczy przede wszystkim osób po 65. roku życia. Częstość występowania rośnie wraz z wiekiem. W grupie kobiet mających co najmniej 85 lat odsetek chorych to 20 proc.

Jednak choroby otępienne występują również wśród osób stosunkowo młodych, dotykając 50-latków, a nawet 30-latków. Medycyna demencję u osób przed ukończeniem 65. roku życia określa mianem chorób otępiennych o wczesnym początku (ang. Young Onset Dementia – YOD). Dane wskazują, że częstość występowania tego zjawiska może wynosić 119 osób na 100 tys. populacji. To może oznaczać, że w Polsce jest nawet 45 tys. osób z demencją o wczesnym początku.

Objawy wczesnej demencji

Prof. Jan Oyebode, specjalista chorób otępiennych z University of Bradford, oraz dr Natalie Ryan, neurolog z Dementia Research Centre of University College w Londynie, w rozmowie z brytyjskim „The Telegraph” wyliczają objawy, jakie mogą świadczyć o wcześnie rozwijającej się demencji.

„Większość młodych ludzi nie myśli o przypisywaniu demencji objawów zdrowotnych” — zaznacza prof. Oyebode. Wyjaśnia, że młodsze osoby częściej cierpią na inne rodzaje chorób otępiennych niż alzheimer, jak otępienie czołowo-skroniowe i afazja pierwotna postępująca, a zatem objawy mogą być inne niż te „klasyczne”, związane głównie z pamięcią.

Pogorszenie wzroku.

Niektóre podtypy demencji, takie jak zanik korowy tylny (PCA), najczęściej zaczynają się przed 65. rokiem życia. PCA pojawia się po raz pierwszy u osób nawet 50-letnich. Tylna część mózgu przetwarza informacje wizualne docierające z oczu, więc zazwyczaj pierwszym objawem PCA są zmiany w widzeniu. „Może to objawiać się trudnościami w czytaniu, ocenianiu odległości i postrzeganiu głębi” – mówi dr Ryan.

„Osoby z PCA proszą o pomoc okulistę, ale schorzenie nie bywa rozpoznane, ponieważ nie jest to problem z oczami, ale z mózgiem” — dodaje prof. Oyebode. „Ludzie często nie są świadomi, że objawy wzrokowe mogą wynikać ze zmian w mózgu spowodowanych chorobami demencyjnymi” — wyjaśnia dr Ryan.

Zmiany osobowości.

Demencje czołowo-skroniowe (FTD) pojawiają się u osób poniżej 65. roku życia, nawet u 40-latków. Tego rodzaju demencje rozwijają się w przedniej oraz bocznej części mózgu i mogą powodować zmiany osobowości, które zdaniem prof. Oyebode mogą prowadzić do rozwodów i rozpadu związków.

„Osoby z tym rodzajem demencji mogą mieć znacznie większe trudności z wczuciem się w sytuację innych i kontrolowaniem swoich impulsów” — mówi prof. Oyebode. „To w rzeczywistości zmiana spowodowana uszkodzeniem mózgu, zwana rozhamowaniem. Dla osób, które znają daną osobę, wygląda to po prostu jak zmiana osobowości” – dodaje.

Trudności ze znalezieniem słów.

Utrata zdolności językowych może być spowodowana przez specyficzny rodzaj otępienia czołowo-skroniowego zwanego postępującą niepłynną afazją. „Ten rodzaj otępienia wpływa na ośrodki językowe mózgu i utrudnia ludziom znalezienie właściwych słów do opisywania rzeczy” — wyjaśnia prof. Oyebode. Inny rodzaj otępienia zwany otępieniem semantycznym występuje po uszkodzeniu tych samych części mózgu i może powodować problemy ze zrozumieniem znaczenia słów.

Czujesz się dobrze w domu, ale gubisz się na wakacjach.

Innym objawem mogą być problemy z wykonywaniem czynności, których osoba chora nie wykonuje na co dzień. Na przykład ktoś może czuć się zdezorientowany, gdy odwiedza nowe miejsca. „Może się zdarzyć, że ktoś dobrze funkcjonuje w domu, ale na wakacjach gubi się w hotelu i spędza godziny na poszukiwaniu swojego pokoju” – mówi prof. Oyebode.

Trudności z uczeniem się nowych rzeczy.

Spore trudności w przyswajaniu nowych procedur w pracy lub w uczeniu się nowych umiejętności mogą być również oznaką choroby Alzheimera u osób poniżej 65. roku życia. „Łatwo zrzucić to na karb tego, że nie jesteś już tak bystry jak kiedyś lub nie radzisz sobie dobrze z komputerami, ale jeśli naprawdę masz trudności z nauką nowych rzeczy, może to być znak, że zaczynają się rozwijać problemy poznawcze” — wyjaśnia specjalista.

Problemy z zapamiętywaniem imion, wydarzeń i treści rozmów.

Kłopoty i zmiany w pamięci krótkotrwałej są charakterystycznym objawem demencji, chociaż w średnim wieku można je łatwo przypisać menopauzie lub zmęczeniu. „Jeśli masz trudności ze śledzeniem ostatnich wydarzeń, śledzeniem rozmów lub zapamiętywaniem faktów, przyczyną twoich problemów może być choroba Alzheimera” – mówi prof. Oyebode.

Dodaje, że w młodym wieku jest wiele sposób na wsparcie pamięci i funkcji poznawczych. „Wiemy, że można lepiej zapamiętać i zrozumieć nowe informacje, gdy są one prezentowane na więcej niż jeden sposób. Na przykład, aby zapamiętać nowy numer telefonu lub nazwisko, spróbuj je zapisać i powtórzyć na głos” – radzi.