Nowe wytyczne dotyczące bezpieczeństwa medyków. „Reakcja ma być szybka, skuteczna i stanowcza"

Prokurator Generalny wydał „Wytyczne w sprawie prowadzenia postępowań o przestępstwa popełniane na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych, pierwszej pomocy, czynności ratunkowych, a także innych osób wykonujących obowiązki służbowe i zawodowe, które na mocy przepisów szczególnych korzystają z ochrony przewidzianej w kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych”.

To efekt spotkań m.in. z lekarzami, pielęgniarkami, ratownikami medycznymi, przedstawicielami Ministerstwa Sprawiedliwości oraz Ministerstwa Zdrowia.

Reakcja na przemoc wobec medyków ma być szybka, skuteczna i stanowcza

To reakcja na coraz większą liczbę zdarzeń związanych z agresją słowną i fizyczną dotykającą ratowników medycznych oraz osób udzielających świadczeń zdrowotnych w szpitalnych oddziałach ratunkowych (lekarzy, pielęgniarek, ratowników medycznych i pozostałego personelu medycznego), jak zaznacza Ministerstwo Zdrowia, „zwłaszcza w postaci pobić, spowodowania uszkodzeń ciała, gróźb karalnych i znieważeń ze strony tych, którym pomoc jest udzielana, członków ich rodzin, a nawet osób postronnych”.

Naczelna Izba Lekarska zaznacza, że te „długo oczekiwane wytyczne mają usprawnić i zaostrzyć reakcję organów ścigania w przypadku przestępstw popełnianych na szkodę osób udzielających świadczeń zdrowotnych. To wyraźny sygnał dla środowiska medycznego – państwo zamierza reagować szybko, stanowczo i skutecznie”.

Jak podkreśla samorząd lekarski na swojej stronie, o teraz prokuratorzy mają obowiązek natychmiastowego podejmowania czynności po uzyskaniu informacji o napaści – zarówno fizycznej, jak i słownej – na lekarzy czy personel medyczny. Każde tego rodzaju zdarzenie ma być traktowane z najwyższym priorytetem. Działania mają być podejmowane z urzędu, a w przypadkach uzasadnionych – postępowania karne powinny być wszczynane bezzwłocznie. Prokuratorzy zostali zobowiązani do stałej współpracy z policją, w celu szybkiego przekazywania informacji i skutecznego ścigania sprawców. W sprawach tych rekomenduje się stosowanie trybu przyspieszonego oraz kwalifikowanie czynów jako przestępstw o charakterze chuligańskim – co pozwala sądom orzekać surowsze kary.

Wytyczne akcentują też potrzebę zapewnienia kompleksowej ochrony pokrzywdzonym: poprzez występowanie o środki kompensacyjne – zadośćuczynienia, obowiązek naprawienia szkody, a także publiczne przeprosiny czy upublicznienie wyroków skazujących. Każde orzeczenie sądu ma być oceniane przez prokuraturę pod kątem adekwatności wymierzonej kary, a w razie wątpliwości – poddawane apelacji. Prokuratorzy zostali również zobowiązani do corocznego raportowania działań w tym zakresie – w tym liczby postępowań i skuteczności przyjętych rozwiązań.

To przełom w budowaniu poczucia bezpieczeństwa

NIL pisze, że to konkretna odpowiedź na zjawisko, które w ostatnich latach przybrało niepokojące rozmiary. Coraz częściej dochodzi do ataków na lekarzy – w izbach przyjęć, na SOR-ach, w karetkach, a nawet w gabinetach POZ. W wielu przypadkach agresja ta pozostawała dotąd bezkarna lub kończyła się symbolicznie niskimi karami. Dzięki nowym wytycznym sytuacja ma się zmienić. W ocenie środowiska lekarskiego może to być przełom w budowaniu realnego poczucia bezpieczeństwa osób wykonujących zawody medyczne.

„To ważny sygnał ze strony państwa: bezpieczeństwo osób niosących pomoc medyczną nie może być dłużej ignorowanej. Prokuratura po konsultacji z NIL wprowadza nowe wytyczne – każdy lekarz, pielęgniarka czy ratownik musi mieć pewność, że prawo stoi po jego stronie, gdy staje się ofiarą agresji. Te wytyczne to krok w dobrą stronę – pokazują, że przemoc wobec medyków nie będzie dłużej tolerowana ani marginalizowana. Najważniejsze, aby teraz organy państwa wcieliły te przepisy w życie – będziemy się temu przyglądać” – mówi Łukasz Jankowski, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej.

Zmiany dotyczące ratowników medycznych od stycznia

Resort zdrowia przypomina, że zmiany dotyczące bezpieczeństwa członków zespołów ratownictwa medycznego zawarte zostały także w ustawie z 24 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz niektórych innych ustaw.

Zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2026. Nowe przepisy przewidują m.in.:

• możliwość tworzenia 3-osobowych zespołów ratownictwa medycznego typu P,
• obowiązek cyklicznych szkoleń z zakresu radzenia sobie w sytuacjach kryzysowych – obejmujących elementy samoobrony i technik deeskalacyjnych,
• systemowe wsparcie psychologiczne dla członków zespołów ratownictwa medycznego,

Równolegle z pracami legislacyjnymi realizowane są działania, które już dziś wpływają na poprawę bezpieczeństwa zespołów ratownictwa medycznego – zaznacza MZ. Chodzi m.in. o szkolenia dla członków ZRM prowadzone przez Policję. Do tej pory zgłosiło się ponad 8875 osób, reprezentujących 80 proc. dysponentów zespołów.

Nowelizacja Kodeksu karnego

Kolejnym element jest przygotowywana przez Ministerstwo Sprawiedliwości nowelizacja Kodeksu karnego i zaostrzenia kar wobec sprawców ataków na osoby zaangażowane w działania ratownicze i ochronne.

Zmiany mają na celu zwiększenie ochrony funkcjonariuszy publicznych oraz osób, które – choć nie posiadają formalnego statusu funkcjonariusza – narażają swoje zdrowie i życie w celu ochrony porządku publicznego i ratowania innych ludzi.