Czy każdy guzek w płucach to rak? Jak rozpoznać raka płuca?

Rak płuca to najbardziej śmiercionośny nowotwór. W światowych statystykach zajmuje pierwsze miejsce zarówno pod względem liczby zachorowań, jak i zgonów. W Polsce to drugi, po raku prostaty, najczęściej diagnozowany nowotwór u mężczyzn i oraz również drugi (po raku piersi) nowotwór u kobiet.

Jednak zarówno u kobiet jak i u mężczyzn zajmuje pierwsze miejsce pod względem liczby zgonów. Wg Krajowego Rejestru Nowotworów w 2022 r. na raka płuca zmarło ponad 13 tys. mężczyzn i prawie 8 tys. kobiet.

Rak płuca – nie każdy guzek to rak

Około 85 proc. przypadków to niedrobnokomórkowy rak płuca. Dzieli się na cztery podtypy histologiczne: rak gruczołowy, rak płaskonabłonkowy, rak wielkokomórkowy i oskrzelikowo-pęcherzykowy (odmiana raka gruczołowego). 15 proc. zachorowań dotyczy typu drobnokomórkowego.

Mówiąc o nowotworze, najczęściej myśli się o zmianach w strukturze płuc, czyli guzie. Jednak nie każdy guz czy guzek to rak.

Guzek to zmiana, zacienienie, o wielkości do 10-30 mm, wykrywana w badaniu obrazowym, czyli tomografii komputerowej płuca lub badania RTG. Przyczyn powstawania może być bardzo wiele, może to być skutek infekcji, choroby zakaźnej lub ogólnoustrojowej (sarkoidoza, gruźlica, reumatoidalne zapalenie stawów) czy efekt powikłań po zapaleniu płuc. Taki obraz mogą dawać ropnie, blizny lub krwiaki. W części przypadków

Niewielkie guzki najczęściej wywołują niepokojących dolegliwości czy objawów, nie utrudniają pracy płuc. Nie wszystkie wymagają dalszej obserwacji. Specjaliści zwracają uwagę na wielkość guzka i inne cechy.

Zalecenia mówią, że guzki o średnicy od 5 do 10 mm wymagają obserwacji i powtarzania badań, a jeżeli średnica przekracza 10 mm, powinno to zostać skonsultowane z lekarzem specjalistą.

Zacienienia w badaniach obrazowych przekraczające 30 mm mówią już o guzach płuca, w takim przypadku istnieje duże prawdopodobieństwo złośliwości zmian.

Jakie badania w kierunku nowotworu?

Tak jak w przypadku wielu innych nowotworów początkowe objawy raka płuca są niespecyficzne. Mogą być też mylone z innymi, nieonkologicznymi schorzeniami płuc. To sprawia, że rak płuca często jest wykrywany w zaawansowanym stadium.

Objaw świadczący o miejscowym rozwoju guza to przede wszystkim chroniczny kaszel. Dotyczy nawet 50-80 proc. chorych. W dalszej kolejności są to nawracające infekcje i stany zapalne płuc, duszności, ból w klatce piersiowej, chrypka, krwioplucie, bóle barku, płyn w jamie opłucnej objawiający się dusznościami lub świszczącym dźwiękiem.

W diagnostyce w pierwszej kolejności wykonuje się badania obrazowe, jak RTG klatki piersiowej i płuc, tomografia komputerowa (TK) klatki piersiowej, rezonans magnetyczny (RM, MRI) i tomografia emisyjna pozytronowa (PET).

W ramach Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca wykonuje się niskodawkową tomografię komputerową (NDTK). Program realizuje kilkadziesiąt ośrodków w całym kraju. Do udziału kwalifikują się osoby mające 50 lat i więcej będące w grupie ryzyka związanego z paleniem papierosów.

Specjalistycznym badaniem jest bronchoskopia. Za pomocą bronchoskopu (lub bronchofiberoskopu) lekarz pobiera fragmenty tkanek do analizy histopatologicznej, aby potwierdzić lub wykluczyć pojawienie się nowotworu.

Z badań morfologicznych wykonuje się również:

• biopsję cienkoigłową,
• pobranie węzłów chłonnych śródpiersia lub nadobojczykowych,
• badanie płynu z jamy opłucnej,
• badanie cytologiczne plwociny.

Cennych informacji może dostarczyć także badanie poziomu markerów nowotworowych we krwi.