Rekordowa liczba wniosków do ABM. Ogromne zainteresowanie w ramach KPO

Podczas konferencji „Agencja Badań Medycznych – impuls dla rozwoju nauki, zdrowia i innowacji” omówiono działania zrealizowane w tym roku oraz plany na 2025 rok.

- Ta konferencja to okazja, by pokazać potencjał, jaki tkwi w polskich badaczach. Możemy dziś pokazywać, że w Polsce można żyć zdrowiej

– podkreślił prezes Agencji Badań Medycznych prof. dr hab. n. med. Wojciech Fendler. Eksperci dyskutowali m. in. o najnowszych terapiach chorób przewlekłych, etyce w badaniach klinicznych oraz wykorzystaniu funduszy europejskich na rozwój infrastruktury badawczej.

Zmiany w obszarze infrastruktury i edukacji, realizacja flagowych projektów

W ramach konkursów realizowanych przez ABM złożono dotąd ponad 1000 wniosków. Obecnie dobiegają końca pierwsze konkursy ogłoszone przez Agencję. Wyniki już zrealizowanych projektów mogą dziś wpływać na optymalizacje systemu ochrony zdrowia. Pięć lat działania ABM to także zmiany w obszarze infrastruktury, edukacji, czy współpracy z sektorem biznesowym, a także realizacja flagowych projektów, jak: Warsaw Health Innovation Hub, Polska Sieć Badań Klinicznych, czy uruchomiony we współpracy z Harvard Medical School program the Polish Clinical Scholars Research Training.

Podczas konferencji podsumowano dotychczasowe działania podjęte w ramach konkursów zrealizowanych w 2024 roku, zwłaszcza w ramach Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Agencja przeprowadziła w tym roku otwarty konkurs na niekomercyjne badania oraz niekomercyjne badania w onkologii, konkurs dla przedsiębiorstw na opracowanie lub adaptację wyrobów medycznych oraz 5 konkursów w ramach KPO. Prezes Agencji Badań Medycznych zapowiedział, że do końca roku ogłoszony zostanie także konkurs na rozwój projektów badawczo-rozwojowych z obszaru medycyny translacyjnej.

- Odnotowaliśmy rekordową liczbę wniosków, która wpłynęła do Agencji Badań Medycznych w konkursach realizowanych w ramach KPO. Absolutnie rekordowym, pod względem zainteresowania beneficjentów, jest konkurs dla jednostek naukowych na realizację badań o charakterze aplikacyjnym w obszarze biomedycznym

– podkreślał zastępca prezesa ds. finansowania badań, Ireneusz Staroń podczas dyskusji na temat inwestycji ABM ze środków europejskich w rozwój ekosystemu badań klinicznych i potencjału badawczo-rozwojowego w obszarze biomedycznym.

Rządowy Plan Sektora Biomedycznego pozwolił ABM uzyskać środki na inwestycje. – W ramach wdrożenia Planu, w którym określiliśmy priorytety na podstawie konsultacji z sektorem, doprecyzowaliśmy potrzeby wymagające wsparcia. Wachlarz opracowanych przez nas priorytetów jest dość szeroki, obejmuje m. in.: ulepszenia leków generycznych, zaawansowane terapie czy leki małocząsteczkowe. Zależało nam, by wspierać jednostki naukowe, stąd pomysł na konkurs dotyczący projektów aplikacyjnych. Wyzwaniem był jednak krótki czas na realizację. W związku z tym, w ramach środków z KPO finansujemy tylko określone etapy, by te środki były dobrze zaadresowane – powiedziała dr n. farm. Karolina Maria Nowak MBA, dyrektor Wydziału Innowacji i Rozwoju Biotechnologii, Agencja Badań Medycznych.

Usprawnienie procesu leczenia pacjentów

Dyskutowano również o terapiach chorób przewlekłych, ze szczególnym uwzględnieniem zwiększenia dostępności do leczenia cukrzycy typu 2 lekami nowej generacji. Podczas panelu eksperci zwracali uwagę na wyzwania i potrzeby związane z usprawnieniem procesu leczenia pacjentów z cukrzycą. Szczególną uwagę zwracano na kwestię refundacji. Dr hab. med., mgr ekon. Maciej Niewada, prezes Zarządu HealthQuest, podkreślał konieczność skupienia się na jakości podejmowanych decyzji refundacyjnych oraz skracaniu czasu od refundacji do rejestracji.

Prof. dr hab. Leszek Czupryniak, kierownik Kliniki Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego identyfikował wyzwanie związane z procesem refundacji i związanym z nim dialogiem, a także podnosił kwestię odpowiedzialności lekarzy POZ dostosowujących leki do potrzeb pacjentów.

Prezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków – Monika Kaczmarek podkreślała natomiast znaczenie edukacji pacjentów, a także współpracy z organizacjami pacjenckimi i ich głosu w prowadzonych konsultacjach.

Braki kadr w systemie ochrony zdrowia, szybki rozwój technologiczny oraz pojawianie się na rynku nowych profesji determinują potrzebę wzmocnienia kompetencji polskich kadr medycznych. Temat ten stał się powodem do dyskusji m. in. na temat możliwości wsparcia pracowników sektora ochrony zdrowia oraz roli Agencji Badań Medycznych w kształtowaniu liderów nauki. Kluczowe obszary wymagające wsparcia to: rozbudowa kompetencji miękkich, interakcje międzyludzkie, ukierunkowanie na konkretne profesje, czy umiejętności zarządzania zespołem i projektem.

ABM podejmuje działania, mające na celu poszerzenie kompetencji kadr medycznych. Jednym z nich jest the Polish Clinical Scholars Research Training, realizowany we współpracy z Harvard Medical School.

Kolejne konkursy i badania

W ramach przygotowań do opracowania Planu działalności Agencji na 2025 rok, zorganizowane zostały konsultacje społeczne dotyczące konkursów i badań własnych. W konsultacjach uczestniczyli przedstawiciele towarzystw naukowych oraz organizacji pacjenckich, aktywnych w poszczególnych obszarach systemu ochrony zdrowia. Konsultacje pozwoliły na lepsze zrozumienie priorytetowych obszarów badawczych oraz identyfikację kluczowych wyzwań, takich jak:

• potrzeba wsparcia badań interdyscyplinarnych, badań dotyczących chorób rzadkich oraz badań dotyczących populacji o wysokim ryzyku wykluczenia (np. populacji pediatrycznych, geriatrycznych, z chorobami przewlekłymi);
• potrzeba kontynuacji niekomercyjnych badań klinicznych, w tym takich w których sponsorem będą organizacje pacjenckie oraz możliwości rozwoju badań międzynarodowych;
• potrzeba szerokiego włączania wyników badań nieklinicznych, pochodzących z analiz próbek pacjenta (np. genetycznych) celem polepszenia diagnostyki i personalizacji leczenia;
• potrzeba badań epidemiologicznych prowadzonych w populacji polskiej, z uwzględnieniem długotrwałych badań małych kohort;
• potrzeba analiz na poziomie systemowym, w tym dotyczących preskrypcji leków w wybranych wskazaniach czy w określonych grupach pacjentów;
• potrzeba walki z „fake newsami” i dostarczania wiarygodnych informacji pacjentom;
• potrzeba rozwoju kompetencji miękkich wśród personelu medycznego i badaczy jako narzędzia polepszającego realizację wskaźników w projektach;
• potrzeba finansowania asystentów medycznych, jako personelu wspomagającego lekarzy-badaczy i pacjentów.

Przedstawiciele organizacji pacjenckich sugerowali możliwość wprowadzenia oceny badacza jako mechanizmu potencjalnie gwarantującego zwiększenie powodzenia kolejnych badań oraz wskazywali na ciągle obecne problemy ze zrozumieniem dokumentacji badania.

ABM planuje ogłoszenie 2 konkursów: otwartego konkursu na niekomercyjne badania kliniczne w obszarze badań populacji wykluczonych oraz otwartego konkursu na eksperymenty badawcze. Agencja będzie wprowadzać w życie także dwa nowe projekty badań własnych w obszarze budowania świadomości i nastawienia do badań klinicznych, a także projekt dotyczący wpływu powszechnego wykorzystywania urządzeń do ciągłego monitorowania glikemii na efektywność leczenia cukrzycy. Kontynuowane będą dwa badania rozpoczęte w bieżącym roku tj. projekt dotyczący zastosowania nieinwazyjnego testu endoRNA oraz analizy czynników związanych z używaniem wybranych substancji uzależniających w polskiej populacji.

Obszary, które będą uwzględniane przy tworzeniu otwartych konkursów ogłaszanych przez Agencję w roku 2025:

• choroby układu krążenia
• choroby układu nerwowego
• choroby przewlekłe układu oddechowego
• choroby układu mięśniowo-szkieletowego
• choroby skórne i choroby tkanki podskórnej
• cukrzyca i choroby nerek
• zaburzenia psychiczne
• choroby nowotworowe

Kierunki rozwoju badań klinicznych wyznaczone przez Agencję Badań Medycznych na 2025 rok:

• wzmocnienie medycyny translacyjnej poprzez realizację założeń konkursu TransMED (ogłoszonego w 2024 r.),
• wspieranie badań laboratoryjnych (w tym badań próbek pacjentów) celem lepszego zrozumienia patofizjologii chorób, ich progresji i odpowiedzi na leczenie,
• analizy wykorzystania danych pochodzących z próbek biologicznych i urządzeń typu wereables do personalizacji leczenia,
• wspieranie badań klinicznych typu „smart” opartych na danych i algorytmach,
• wykorzystanie w badaniach innowacyjnych technologii medycznych, w tym sztucznej inteligencji oraz badania wykorzystujące narzędzia cyfrowe do optymalizacji procesów rekrutacji i prowadzenia badań (w tym optymalizacji kosztów),
• promowanie badań w obszarze chorób przewlekłych, autoimmunologicznych / zapalnych i onkologicznych.

Zadaniami określonymi w konkursach ogłaszanych przez Agencję w roku 2025, jak i realizowanymi przez Agencję będą:

• działania zmierzające do rozwijania cyfrowych systemów zdrowotnych,
• działania wpierające rozwój medycyny personalizowanej,
• działania mające na celu analizę problemów zdrowotnych w obszarach takich jak zdrowie globalne, czy choroby otępienne.

Agencja planuje także utworzenie Centrali Medycyny Cyfrowej, pełniącej funkcję centrum analitycznego danych dla Regionalnych Centrów Medycyny Cyfrowej.

Centrala Medycyny Cyfrowej zostanie zaadaptowana do realizacji szeregu zadań. Jednym z pierwszych działań, do którego zostanie wykorzystana CMC są analizy dotyczące poszukiwania nowych celów terapeutycznych i diagnostycznych w populacji pacjentów z chorobami rzadkimi.

W 2025 r. ABM skupiać będzie się także na rozwoju współpracy międzynarodowej.