Na świecie z HIV żyje około 40 milionów osób, a każdego roku diagnozuje się 1,3 miliona nowych zakażeń. Europa Środkowo-Wschodnia pozostaje jednym z trzech regionów świata, w których HIV i AIDS nadal stanowią poważne wyzwanie zdrowia publicznego. W tej części kontynentu zakażenie potwierdzono u 1,5 miliona osób.
Sytuacja w Polsce: zakażeń jest coraz więcej
W Polsce od początku badań zakażenie HIV rozpoznano u ponad 30 tysięcy osób, ale szacuje się, że nawet co druga lub trzecia osoba seropozytywna nie jest świadoma zakażenia. Tylko w 2024 roku wykryto 2291 nowych zakażeń — to już trzeci rok wzrostów.
Codziennie ponad pięć osób dowiaduje się o zakażeniu, a większość przypadków jest wynikiem kontaktów seksualnych bez prezerwatywy.
Co naprawdę chroni przed HIV?
Najskuteczniejszym zabezpieczeniem pozostaje prawidłowo używana prezerwatywa. Jeżeli dojdzie do jej pęknięcia lub nieprawidłowego użycia — zwłaszcza gdy status HIV partnera jest nieznany — należy rozważyć profilaktykę poekspozycyjną PEP, którą trzeba rozpocząć maksymalnie w ciągu 72 godzin.
Profilaktyka skojarzona — nowy standard WHO i UNAIDS
Współczesna profilaktyka HIV opiera się na modelu łączonym, obejmującym:
- PrEP (profilaktykę przedekspozycyjną),
- PEP (profilaktykę poekspozycyjną),
- regularne testowanie – również testami domowymi,
- leczenie osób żyjących z HIV, które daje efekt N=N (niewykrywalny = niezakaźny),
- prezerwatywy,
- edukację seksualną,
- strategie redukcji szkód.
To obecnie najskuteczniejszy sposób ochrony populacji przed nowymi zakażeniami.
Test na HIV – szybki, anonimowy i bezpłatny
Wczesna diagnoza umożliwia szybkie wdrożenie leczenia, dzięki któremu osoby żyjące z HIV mogą żyć normalnie, mieć zdrowe dzieci i nie zakażać innych. Badanie można wykonać:
- anonimowo i bezpłatnie w Punktach Konsultacyjno-Diagnostycznych (PKD),
- bez skierowania,
- również w domu, zamawiając test online.
Zasada N=N oznacza, że osoba z niewykrywalnym poziomem wirusa w kontakcie seksualnym nie zakaża.
Leczenie HIV w Polsce – europejski standard
W Polsce opieka nad osobami żyjącymi z HIV pozostaje na poziomie zgodnym ze standardami WHO.
Terapia antyretrowirusowa jest bezpłatna, dostępna bez kolejek i bez limitów.
Leczenie prowadzone jest w publicznych ośrodkach specjalistycznych.
Osiągnięcie niewykrywalnego poziomu wirusa pozwala prowadzić długie i zdrowe życie, a także eliminować ryzyko transmisji.
Język ma znaczenie – jak mówić o HIV?
W medycynie stosuje się określenia:
„zakażony”, a nie „zarażony”,
„osoba żyjąca z HIV” lub „osoba seropozytywna”, a nie „nosiciel”.
To ważny element przeciwdziałania stygmatyzacji.
Najważniejsze fakty, o których trzeba pamiętać
Nie ma „grup ryzyka” – są sytuacje ryzykowne, takie jak seks bez prezerwatywy.
HIV to nie wyrok; leczony HIV to dziś choroba przewlekła.
Wirus może dotyczyć każdego — niezależnie od płci, wieku i orientacji.
Od osoby na skutecznej terapii nie można zakazić się HIV.
HIV nie przenosi się poprzez codzienne kontakty, wspólne naczynia czy łazienkę.
Czytaj też:
Liczba nowych zakażeń HIV w Polsce rośnie. Eksperci alarmują i zachęcają do testów