Rośnie świadomość tego, że warto dbać o siebie, zadbać o swoją kondycję i zdrowie (to najlepsza inwestycja); zrobić morfologię, badanie moczu, wykonać przesiewową cytologię, mammografię czy kolonoskopię. Dzięki badaniom można zyskać pewność, że jest się zdrowym lub wykryć chorobę na tak wczesnym etapie, kiedy nie daje ona jeszcze objawów i szansa na wyleczenie jest największa.
Kto powinien się badać
Badania profilaktyczne powinien wykonywać każdy, niezależnie od wieku. W przypadku dzieci o badaniach (np. morfologia, badanie ogólne moczu, ciśnienie tętnicze, stężenie cholesterolu, USG i inne) decyduje pediatra, w zależności od zdrowia dziecka i niepokojących objawów. Kontroli zdrowia dziecka służą również bilanse zdrowia – okresowe profilaktyczne badania przeprowadzane na różnych etapach życia dziecka. Pozwalają sprawdzić, czy dziecko rozwija się prawidłowo oraz wcześnie wykryć wady rozwojowe czy choroby.
Jakie badania powinien wykonać dorosły
Niezależnie od wieku należy znać swój wzrost, wagę ciała, BMI, ciśnienie tętnicze, stężenie cholesterolu. O badania zawsze warto zapytać lekarza rodzinnego: doradzi, które są konieczne. Również na stronie akademia.nfz.gov.pl można sprawdzić, które badania należy wykonać, w zależności od płci i wieku. Tego typu informacje można też uzyskać na stanowiskach ds. profilaktyki i promocji zdrowia np. w Kioskach Profilaktycznych NFZ i podczas organizowanych przez NFZ akcji „Środa z Profilaktyką”.
Kioski zdrowia
W Kiosku Profilaktycznym NFZ nie kupisz gazet, biletów autobusowych, drobnych przekąsek czy napojów, za to w ciągu kilku minut sprawdzisz, czy twoja waga nie jest za duża, jakie masz BMI i skład ciała oraz czy ciśnienie tętnicze nie jest zbyt wysokie. Wszystkie te pomiary można wykonać np. przy okazji wyrabiania w oddziale wojewódzkim NFZ karty EKUZ czy składania dokumentów przy wyjeździe do sanatorium. Można też na wizytę w Kiosku Profilaktycznym zapisać się przez stronę oddziału wojewódzkiego NFZ, albo przez bezpłatną infolinię Funduszu (800 190 590). Pomiary w Kiosku Profilaktycznym są bezpłatne, ich wyniki można omówić z doradcą ds. profilaktyki i promocji zdrowia NFZ (często jest nim np. dietetyk, ekspert zdrowia publicznego).
– Omawiamy wyniki każdej osoby, która do nas się zgłosi. Jeśli widzimy, że ma ona nadwagę czy otyłość, często rozmawiam o nawykach żywieniowych. W trakcie rozmowy pytam o sposób żywienia, zachęcam do zajrzenia na portal diety.nfz.gov.pl, gdzie można się bezpłatnie zarejestrować i dobrać dla siebie indywidualną dietę, np. DASH, bardzo polecaną zarówno dla osób z nadwagą, jak z nadciśnieniem tętniczym czy cukrzycą. Mówię także o prawidłowym nawodnieniu. Jeśli z kolei z pomiarów składu ciała wynika, że za mała jest masa mięśniowa, zachęcam do większej aktywności fizycznej, a także do pobrania aplikacji Moje Fizjo+, gdzie można poćwiczyć razem z rehabilitantem. Zachęcam do programów profilaktycznych, do zaglądania do Akademii NFZ, założenia aplikacji mojeIKP w telefonie komórkowym – mówi Aneta Kądziołka, która pracuje w mazowieckim oddziale wojewódzkim NFZ jako doradca ds. profilaktyki i promocji zdrowia, a z zawodu jest dietetykiem.
Wizyta w Kiosku Profilaktycznym trwa od kilkunastu minut do pół godziny. W tym czasie można wykonać najważniejsze pomiary, które określają ryzyko zachorowania na choroby cywilizacyjne. Wyniki pomiarów, wydrukowane w kiosku, można omówić z doradcą ds. profilaktyki i promocji zdrowia, który nie tylko podpowie, co warto zmienić w stylu życiu, ale również w przypadku gdy uzyskane parametry okażą się złe, występuje duża nadwaga, czy wysokie ciśnienie tętnicze, wskaże, do jakiego specjalisty należy się udać.
– Zdarzały się sytuacje, kiedy z powodu zagrożenia życia trzeba było wezwać zespół ratownictwa medycznego. Dziś osoba, która wtedy potrzebowała pilnej pomocy, stale kontroluje ciśnienie i regularnie wykonuje pomiary w kiosku profilaktycznym. Takich osób, które do Kiosków Profilaktycznych przychodzą regularnie, sprawdzając czy np. ćwiczenia lub zmiana nawyków żywieniowych dają efekt, jest coraz więcej. Bardzo nas cieszą takie regularne wizyty, bo dowodzą, że wizyta w kiosku profilaktycznym stała się impulsem do trwałej zmiany nawyków. Ten właśnie aspekt w dużej mierze wpływa na nasze zdrowie. Ważne są dieta, aktywność fizyczna oraz jakość środowiska, w którym żyjemy – mówi Sylwia Wądrzyk, dyrektor Departamentu Obsługi Klientów i Profilaktyki w Centrali NFZ.
Każda z osób, które odwiedza kiosk otrzymuje również pakiet informacji na temat badań profilaktycznych, miejsc, w których można je wykonać oraz świadczeń medycznych. Kioski są w pełni przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Od początku roku ponad 16 tys. osób skorzystało z usług oferowanych na stanowisku ds. profilaktyki i promocji zdrowia oraz kiosków profilaktycznych.
Środy z Profilaktyką
Promocji zdrowia służą też cyklicznie organizowane „Środy z Profilaktyką” w NFZ. – Są z nami eksperci, lekarze, pielęgniarki, farmaceuci, fizjoterapeuci, ratownicy medyczni, przedstawiciele organizacji pacjentów. Udzielają informacji, dzielą się wiedzą, doświadczeniem. Ogromnym zainteresowaniem cieszą się spotkania z Amazonkami, które pokazują, jak samemu badać piersi. Także panowie uczą się na fantomach, jak badać jądra. Najmłodsi, pod okiem ratowników medycznych, zgłębiają zasady udzielania pierwszej pomocy, a pracownicy NFZ szczegółowo informują, gdzie i z jakich badań profilaktycznych można skorzystać. Zachęcam też do odwiedzenia portalu Akademia NFZ, gdzie znajdziemy m.in. praktyczny kalendarz badań profilaktycznych dla osób w każdym wieku, bazę wiedzy o profilaktyce zdrowotnej oraz specjalny pakiet informacji o zdrowym stylu życia dla najmłodszych – zaznacza Sylwia Wądrzyk.
Każda „Środa z Profilaktyką” jest poświęcona innemu tematowi, np. profilaktyce chorób zakaźnych, boreliozie, nadciśnieniu tętniczemu, cukrzycy, profilaktyce chorób układu krążenia. W najbliższych tygodniach dużo będzie się mówić o szczepieniach, między innymi przeciw HPV.
Profilaktyka 40 Plus i badania przesiewowe
Warto skorzystać też z bezpłatnych badań profilaktycznych w ramach programu Profilaktyka 40 Plus. W ramach pakietu badań osoby po 40. roku życia mogą m.in. wykonać morfologię, sprawdzić ciśnienie tętnicze, stężenie glukozy, cholesterolu, kreatyniny, kwasu moczowego, wykonać próby wątrobowe, wykonać test na krew utajoną w kale, badanie ogólne moczu, a mężczyźni także sprawdzić poziom PSA.
Nie jest potrzebne skierowanie od lekarza. Wystarczy odpowiedzieć na pytania z ankiety (za pośrednictwem infolinii 22 7353953, Internetowego Konta Pacjenta, aplikacji mojeIKP lub w przychodni POZ, która realizuje program Profilaktyka 40 Plus). W ciągu 2 dni od wypełnienia ankiety otrzymasz e-skierowanie. Więcej na temat programu: pacjent.gov.pl/aktualnosc/jakie-badania-w-programie-profilaktyka-40-plus
Kobiety od 25 do 59 lat mogą co 3 lata wykonać bezpłatnie cytologię w ramach Programu Profilaktyki Raka Szyjki Macicy (jeśli kobieta jest obciążona czynnikami ryzyka, jak np. zakażenie HIV, przyjmowanie leków immunosupresyjnych, może wykonać badanie co roku). Badania można wykonać bez skierowania w gabinetach ginekologiczno-położniczych oraz wybranych placówkach POZ, które mają kontrakt z NFZ. Lista placówek: www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/
Kobiety w wieku 50-69 lat mogą wykonać co 2 lata profilaktycznie mammografię (chyba że dostały pisemne wskazanie w ramach realizacji programu, że powinny wykonać badanie po upływie 12 miesięcy. Lista placówek realizujących program: gsl.nfz.gov.pl/GSL/GSL/ProgramyProfilaktyczne)
Osoby w wieku 50–65 lat lub w wieku 40–49 lat mające krewnego pierwszego stopnia, u którego rozpoznano nowotwór jelita grubego i nie wykonywały kolonoskopii w okresie ostatnich 10 lat i nie mają objawów sugerujących raka jelita grubego, mogą zapisać się na kolonoskopię. Daje 95% czułości w wykrywaniu raka jelita grubego. Do udziału w programie nie jest potrzebne skierowanie. Wystarczy, że pacjent jest w grupie wiekowej, która kwalifikuje się do wykonania przesiewowej kolonoskopii i zgłosi się do placówki realizującej program. Lista placówek realizujących program: www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/programy-profilaktyczne/program-badan-przesiewowych-raka-jelita-grubego/
Wkrótce szerzej opiszemy ofertę badań profilaktycznych na NFZ, z których można skorzystać bezpłatnie.
Materiał powstał przy współpracy z NFZ