Nerki to dwa małe, fasolowate narządy znajdujące się po obu stronach kręgosłupa, w tylnej części jamy brzusznej. Każda z nich zawiera około miliona mikroskopijnych jednostek filtrujących – nefronów. To właśnie one odpowiadają za usuwanie z organizmu produktów przemiany materii i nadmiaru wody, a także za zatrzymywanie składników niezbędnych do życia, takich jak elektrolity czy białka.
Mimo że kojarzymy je głównie z produkcją moczu, nerki pełnią znacznie więcej funkcji:
- regulują gospodarkę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową,
- kontrolują ciśnienie krwi,
- stymulują szpik kostny do wytwarzania czerwonych krwinek (poprzez wydzielanie erytropoetyny),
- wpływają na metabolizm wapnia i fosforu, wspomagając utrzymanie mocnych kości.
To dzięki nim w organizmie zachowana jest równowaga – dlatego warto dbać o ich zdrowie każdego dnia.
Choroby nerek – często bezobjawowe
Nerki rzadko bolą, dlatego choroby układu moczowego przez długi czas mogą rozwijać się w ukryciu. Objawy pojawiają się zwykle dopiero wtedy, gdy dochodzi do znacznego uszkodzenia ich miąższu. Do najczęstszych schorzeń nerek należą:
- zakażenia układu moczowego (ZUM),
- kamica nerkowa,
- przewlekła choroba nerek (PChN).
Warto reagować, gdy zauważysz:
- zmiany w ilości lub częstotliwości oddawanego moczu,
- obecność krwi w moczu lub jego pienienie się,
- obrzęki nóg, kostek, dłoni lub okolic oczu,
- nadciśnienie tętnicze, bóle w dolnej części pleców,
- przewlekłe zmęczenie, bezsenność, utratę apetytu,
- świąd skóry, skurcze mięśni, metaliczny posmak w ustach.
Nawet jeśli objawy są niewielkie, warto skonsultować się z lekarzem. Wczesne wykrycie choroby pozwala uniknąć nieodwracalnych uszkodzeń.
Jak dbać o nerki na co dzień
Zdrowe nerki to efekt codziennych wyborów. Oto najważniejsze zasady profilaktyki:
Pij wystarczającą ilość wody – ok. 1,5–2 litry dziennie, a w upały nawet 3 litry. Woda wspomaga filtrację i zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych.
Ruszaj się codziennie – minimum 30 minut aktywności fizycznej wspiera prawidłowe ciśnienie krwi i zapobiega otyłości.
Śpij co najmniej 7–8 godzin na dobę – regeneracja jest ważna również dla pracy nerek.
Unikaj palenia i alkoholu – toksyny z papierosów i alkoholu uszkadzają nerki i zwiększają ryzyko raka.
Nie nadużywaj leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, zwłaszcza tych dostępnych bez recepty.
Nie wstrzymuj oddawania moczu – długie przetrzymywanie moczu sprzyja infekcjom i uszkodzeniom nerek.
Kontroluj ciśnienie i poziom cukru – nadciśnienie i cukrzyca to dwie najczęstsze przyczyny niewydolności nerek.
Dieta dobra dla nerek
Zbilansowana dieta to jeden z kluczowych elementów profilaktyki chorób nerek.
Zadbaj, by Twoje posiłki zawierały:
- świeże lub mrożone warzywa i owoce,
- produkty pełnoziarniste,
- niskotłuszczowe produkty mleczne,
- chude mięso i ryby, najlepiej gotowane lub pieczone bez tłuszczu.
Unikaj:
- nadmiaru soli – zastąp ją ziołami,
- potraw smażonych na tłuszczu zwierzęcym,
- słodyczy i produktów wysoko przetworzonych.
Zbyt duża ilość soli i cukru obciąża nerki, a ich nadmiar w diecie może prowadzić do nadciśnienia, otyłości i cukrzycy – głównych przyczyn chorób nerek.
Nie zapominaj o badaniach kontrolnych
Nawet jeśli czujesz się dobrze, warto regularnie sprawdzać kondycję nerek. Raz w roku wykonaj:
- badanie ogólne moczu,
- badania krwi – poziom kreatyniny, mocznika, potasu i hemoglobiny.
W razie potrzeby lekarz może zlecić USG jamy brzusznej, które pozwala ocenić budowę i wielkość nerek.
Nerki to narządy, które codziennie wykonują ogrom pracy, by utrzymać równowagę w organizmie. Choć nie bolą i rzadko dają o sobie znać, warto o nie dbać zanim pojawią się pierwsze objawy choroby. Odpowiednie nawodnienie, zdrowa dieta, aktywność fizyczna i regularne badania to najprostszy sposób, by cieszyć się sprawnymi nerkami przez długie lata.
Czytaj też:
Prof. Ryszard Gellert obala mity dotyczące chorób nerek i dializoterapiiCzytaj też:
Przewlekła choroba nerek – cichy wróg. Sprawdź, jak jej zapobiegać i kiedy zgłosić się do lekarza