Dr Lidia Wróbel, biotechnolożka i badaczka od lat zajmująca się molekularnymi podstawami chorób neurodegeneracyjnych, została laureatką Stypendium L’Oréal–UNESCO Dla Kobiet i Nauki 2025 w kategorii habilitacyjnej. To jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień dla kobiet prowadzących badania naukowe w Polsce. Nagroda podkreśla zarówno dotychczasowy dorobek dr Wróbel, jak i znaczenie jej aktualnych projektów badawczych, które mogą przyczynić się do stworzenia nowych metod leczenia schorzeń neurodegeneracyjnych.
Kariera naukowa od Cambridge do IIMCB
Badaczka kieruje obecnie Laboratorium Proteostazy Komórkowej w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej (IIMCB) w Warszawie. Wcześniej była związana z Uniwersytetem Cambridge, gdzie pracowała w grupie prof. Davida Rubinszteina — jednego z najwybitniejszych światowych ekspertów w dziedzinie autofagii i chorób neurodegeneracyjnych. Jej obecne badania koncentrują się na zrozumieniu procesów odpowiedzialnych za zachowanie równowagi białkowej w komórkach nerwowych oraz konsekwencji jej zaburzeń.
Osobisty wymiar wyróżnienia
Jak podkreśla sama laureatka, wyróżnienie ma dla niej wymiar zarówno zawodowy, jak i osobisty. — Stypendium Habilitacyjne L’Oréal jest dla mnie ogromnym wyróżnieniem oraz wyjątkową nagrodą za wieloletnie zaangażowanie w działalność naukową. Jestem niezwykle wdzięczna moim promotorom, mentorom oraz współpracownikom, którzy odegrali znaczącą rolę w kształtowaniu mojej ścieżki zawodowej — mówi dr Wróbel.
Choroby neurodegeneracyjne – wyzwanie naszych czasów
Choroby neurodegeneracyjne, takie jak choroba Alzheimera, Parkinsona czy Huntingtona, powstają wskutek odkładania się w neuronach uszkodzonych białek, które nie zostały prawidłowo usunięte przez komórkowe systemy oczyszczania. Tworzą one toksyczne agregaty zaburzające pracę neuronów, prowadząc ostatecznie do ich obumierania. Wciąż brakuje metod leczenia, które pozwoliłyby zatrzymać ten proces, dlatego potrzeba nowych, precyzyjnie ukierunkowanych terapii jest ogromna.
Badania nad proteostazą – klucz do nowych terapii
Zespół dr Wróbel bada przede wszystkim procesy kontrolujące jakość białek oraz mechanizmy, dzięki którym komórka rozpoznaje i eliminuje nieprawidłowe struktury białkowe. — Chcemy zrozumieć, jak systemy odpowiedzialne za kontrolę jakości białek funkcjonują w komórkach nerwowych oraz w jaki sposób ich zaburzenia prowadzą do gromadzenia toksycznych agregatów. Pogłębiając wiedzę o tych procesach, możemy otworzyć drogę do opracowania nowych terapii, które przywrócą równowagę proteostatyczną — wyjaśnia badaczka.
Od SGGW do międzynarodowej kariery naukowej
Droga naukowa dr Lidii Wróbel rozpoczęła się na SGGW, gdzie ukończyła studia z biotechnologii. Pierwsze doświadczenia badawcze zdobyła na Uniwersytecie w Gandawie, a następnie w 2009 roku dołączyła do zespołu prof. Agnieszki Chacińskiej w IIMCB, koncentrując się na biogenezie mitochondriów. Praca nad doktoratem oraz kolejne lata spędzone w Cambridge pozwoliły jej wyspecjalizować się w badaniu szlaków degradacji białek, w tym autofagii lizosomalnej — jednego z kluczowych procesów chroniących komórki nerwowe przed degeneracją.
Nowe laboratorium i ambitna agenda badawcza
W 2023 roku wygrała międzynarodowy konkurs na kierownika grupy badawczej w IIMCB, gdzie stworzyła Laboratorium Proteostazy Komórkowej. Jej prace badawcze, łączące biologię molekularną, bioinformatykę i zaawansowane techniki obrazowania, mają na celu nie tylko lepsze zrozumienie samego procesu neurodegeneracji, lecz także opracowanie potencjalnych punktów uchwytu dla przyszłych terapii farmakologicznych.
Program L’Oréal–UNESCO – wsparcie kobiet w nauce
Program L’Oréal–UNESCO Dla Kobiet i Nauki od lat wspiera rozwój wybitnych badaczek, oferując stypendia na różnych etapach kariery naukowej. Jego celem jest promowanie równouprawnienia w nauce, zachęcanie kobiet do kontynuowania badań i zwiększanie ich obecności w naukach ścisłych oraz biomedycznych. Partnerami programu są m.in. Polski Komitet ds. UNESCO, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polska Akademia Nauk i UN Global Compact Network Poland. Laureatki wybierane są przez niezależne jury, w którego skład wchodzą wybitni przedstawiciele polskiej nauki.
Znaczenie badań dr Wróbel dla medycyny przyszłości
Osiągnięcia dr Lidii Wróbel pokazują, jak ważna jest rola kobiet w rozwoju badań biomedycznych i jak istotne znaczenie mają programy wspierające ich karierę. Jej prace dają nadzieję na lepsze zrozumienie i skuteczniejsze leczenie chorób neurodegeneracyjnych – jednych z najpoważniejszych wyzwań zdrowia publicznego XXI wieku.
Czytaj też:
Polscy naukowcy współtworzą „mapę życia”. Przełomowy projekt RNA może zmienić medycynęCzytaj też:
Co sprawia, że serce dziecka nie rozwija się prawidłowo? Naukowcy odkrywają nowe tropy