– Otyłość, nazywana „matką" wszystkich chorób, stanowi jedno z największych wyzwań zdrowotnych naszych czasów – mówi w wywiadzie dla NewsMed prof. Wojciech Bik, Kierownik Zakładu Neuroendokrynologii Klinicznej Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. – Pandemia otyłości sprawia, że osoby zmagające się z nadwagą są bardziej narażone na przedwczesne zawały serca, udary, nadciśnienie tętnicze czy cukrzycę.
Anna Kopras-Fijołek, NewsMed: Dlaczego obecnie mówimy o "chorobie otyłościowej", a nie po prostu o otyłości?
Prof. Wojciech Bik: Otyłość powinniśmy traktować jako objaw, natomiast choroba otyłościowa obejmuje pełne spektrum powikłań zdrowotnych, dlatego używamy tego określenia.
Otyłośćprowadzi do licznych schorzeń, takich jak choroby serca, problemy z nerkami, wątrobą, a także zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego. Do tego dochodzą powikłania mechaniczne, takie jak: choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa czy stawów kolanowych. To właśnie z powodu bólu kręgosłupa lub stawów kolanowych pacjenci najczęściej zgłaszają się do lekarza, nie zdając sobie sprawy z tego, że otyłość znacząco zwiększa ryzyko udaru czy zawału.
Jakie są przyczyny choroby otyłościowej?
Główną przyczyną jest niezdrowy styl życia. Nie ma skutecznej metody leczenia otyłości bez modyfikacji sposobu odżywiania i aktywności fizycznej. Nawet po operacjach bariatrycznych, jeśli pacjent nie przestrzega zasad zdrowego stylu życia, może dochodzić do nawrotu choroby.
Kolejnym czynnikiem są predyspozycje genetyczne, które coraz lepiej poznajemy dzięki postępom biologii molekularnej. Do tego dochodzą także pewne choroby, jak zespół Cushinga czy zespół policystycznych jajników, które sprzyjają gromadzeniu tkanki tłuszczowej, nasileniu insulinooporności i rozwojowi choroby otyłościowej.
Rozwojowi otyłość sprzyjają m. in. stres, depresja, także – brak snu. Co jest ważne w radzeniu sobie z tymi czynnikami?
Kluczowa jest zmiana stylu życia – kontrola spożywanych kalorii i regularna aktywność fizyczna. Trzeba pamiętać o tym, że jeśli ktoś spożywa o ok. 6-7 tysięcy kcal za dużo, to w krótkim czasie przytyje o ok. 1 kg.
W leczeniu otyłości bardzo ważne jest podejście interdyscyplinarne, obejmujące wsparcie dietetyka, fizjoterapeuty, psychodietetyka lub psychologa. Leczenie musi być indywidualnie dopasowane do pacjenta, a motywacja odgrywa kluczową rolę w powodzeniu terapii. Praca lekarza. a w zasadzie zespołu terapeutycznego, to tylko część sukcesu, reszta zależy od wysiłku samego pacjenta.
Kiedy pacjent kwalifikuje się do operacji bariatrycznej?
Operacja bariatryczna rozważana jest przy otyłości II stopnia i występujących powikłaniach oraz w otyłości olbrzymiej, gdy BMI wynosi powyżej 40 kg/m2. Jednak pacjent musi być silnie zmotywowany do zmiany stylu życia po zabiegu, aby uniknąć nawrotu choroby. Proces kwalifikacji jest złożony i wymaga współpracy całego zespołu specjalistów, którzy decydują, czy pacjent spełnia kryteria leczenia chirurgicznego.
Świadomość dotycząca otyłości, dbania o swoje zdrowie, trybu życia, jest zbyt nadal niska...
Myślę, jest dużo lepiej niż było jeszcze kilka lat temu, bo więcej mówi się o tym problemie. Mamy też większe możliwości diagnozowania i skutecznego leczenia pacjentów.
Lekarz pierwszego kontaktu ma obowiązek raz w roku zmierzyć i zważyć pacjenta oraz odnotować to w dokumentacji. To są drobne kroki, które będą prowadziły do tego, że za 10 – 15 lat problem nie będzie zlikwidowany, ale będzie dużo mniejszy.
Od kilku lat prowadzone są kampanie społeczne uświadamiające skutki epidemii otyłości Jeżeli mamy zmienić sposób myślenia społeczeństwa, to się nie zadzieje przez rok czy przez dwa. To długotrwały proces.
Dlaczego otyłość nazywa pan „wyzwaniem XXI wieku”?
Otyłość dotyczy około miliarda ludzi na całym świecie, co czyni ją globalnym problemem. Widzimy współwystępowanie chorób związanych z otyłością, takich jak cukrzyca typu 2 czy nadciśnienie tętnicze. W rezultacie obserwujemy coraz młodszych pacjentów chorujących na zawały, udary, chorobę stłuszczeniową wątroby czy zwyrodnienia stawów. To pokazuje, jak wielkim wyzwaniem jest choroba otyłościowa.