Ryba maślana wciąż cieszy się w naszym kraju popularnością. Jednak w niektórych krajach jest zakazana lub poddawana ostrym regulacjom ze względu na obecność w ich mięsie tłuszczy, które dla konsumentów mogą być szkodliwe. O zagrożeniach związanych ze spożywaniem tej ryby przypomniał właśnie Główny Inspektorat Sanitarny.
Ryba maślana może zaszkodzić
Ryba maślana tak naprawdę to kilka gatunków ryb. Dwie z nich – eskolar i kostropak podlegają w Unii Europejskiej specjalnym wymogom w zakresie ich sprzedaży. Tłuszcz tych ryb zawiera estry woskowe (ok. 20 proc. masy), które są niestrawne dla ludzi i dlatego mogą wywoływać niepożądane dolegliwości.
Spożycie ryby maślanej może prowadzić do objawów żołądkowo-jelitowych, pojawiających się ok. 2 godziny po spożyciu. Objawy mogą być łagodne i krótkotrwałe lub prowadzić do ostrej biegunki z nudnościami i wymiotami, trwającej 1–2 dni.
GIS, we współpracy z Głównym Inspektoratem Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego PZH – PIB i Państwowym Instytutem Weterynaryjnym – PIB, przygotował najważniejsze informacje związane z przygotowywaniem i spożywaniem ryby maślanej.
Czy sprzedaż tych ryb jest dozwolona?
Sprzedaż jest dozwolona, pod warunkiem że:
- w handlu detalicznym sprzedawane są zapakowane w opakowania jednostkowe lub zbiorcze,
- są odpowiednio oznakowane, z informacją dla konsumenta na temat właściwego sposobu przygotowania i ryzyka związanego z obecnością substancji wywołujących niepożądane skutki żołądkowo-jelitowe,
- w lokalach gastronomicznych przedsiębiorcy stosują się do informacji na opakowaniu – wytycznych dotyczących sposobu przygotowania ryby – oraz informują konsumentów o możliwych niepożądanych skutkach po jej spożyciu.
Wymagane informacje na opakowaniu
GIS wymienia, jakie informacje powinny być zawarte na opakowaniu
- Nazwa naukowa: Ruvettus pretiosus (z rodziny Gempylidae). Nazwy handlowe: kostropak, ryba maślana.
- Nazwa naukowa: Lepidocybium flavobrunneum (z rodziny Gempylidae), Nazwy handlowe: eskolar, ryba maślana.
- Informacje na temat metod przygotowania ryby maślanej.
- Informacje dla konsumenta o potencjalnych, niepożądanych skutkach związanych ze spożyciem tej ryby, np. „Spożycie ryby maślanej może wywołać dolegliwości żołądkowojelitowe/ układu trawiennego. Przy spożywaniu po raz pierwszy zaleca się zacząć od niewielkiej porcji tych ryb”., „Unikać spożycia na surowo”.
- Pozostałe informacje wynikające z przepisów ogólnych dot. znakowania żywności, np. obszar połowu, narzędzie połowowe, data przydatności do spożycia/termin minimalnej trwałości, masa netto.
Jak ją bezpiecznie przygotować i jeść?
GIS wyraźnie podkreśla, że:
- Podczas przygotowań należy usunąć jak największej ilości tłuszczu – zaleca się usunięcie skóry i widocznego tłuszczu.
- Przygotowywać ją w sposób maksymalnie redukujący zawartość tłuszczu (np. na grillu).
- W przypadku smażenia na patelni lub gotowania nigdy nie należy używać pozostałości z patelni ani wywaru po gotowaniu, ponieważ zawierają one największą ilość tłuszczu.
- Należy unikać spożycia na surowo.
- Spożycie ryby maślanej może wywołać dolegliwości żołądkowo-jelitowe/ układu trawiennego.
- Przy spożywaniu po raz pierwszy zaleca się zacząć od niewielkiej porcji tych ryb.
- W przypadku wystąpienia objawów żołądkowo-jelitowych należy unikać ich spożycia w przyszłości.
Spożycie tych gatunków nie jest zalecane dla wrażliwych grup, takich jak dzieci, osoby starsze, kobiety w ciąży i matki karmiące piersią oraz osoby z obniżoną odpornością lub problemami żołądkowo-jelitowymi.
Jak reagować?
Choć zwykle objawy nie powodują dużej utraty płynów, zaleca się szybki kontakt z lekarzem, zwłaszcza w przypadku dzieci, osób starszych, kobiet w ciąży i matek karmiących piersią oraz osób z osłabioną odpornością lub jeśli objawy utrzymują się dłużej niż 2 dni.
Czytaj też:
Nie tylko karp. Jakie są korzyści i zagrożenia związane z jedzeniem ryb?Czytaj też:
Poleca ją 98 proc. specjalistów. Najlepsza dieta 2026 według polskich dietetyków