Wirus cytomegalii (CMV) to powszechnie występujący patogen, który dla większości osób nie stanowi zagrożenia zdrowotnego. U kobiet w ciąży natomiast może zostać przekazany dziecku i wywołać u niego poważne powikłania zdrowotne, a w najcięższych przypadkach – nawet zagrozić jego życiu. Pierwotne zakażenie CMV dotyczy statystycznie co szóstej ciężarnej, mimo to badania na obecność wirusa nie są rutynowo zlecane ani refundowane. W Polsce wciąż brakuje powszechnej edukacji na temat cytomegalii, przez co kobiety w ciąży, u których zdiagnozowano CMV, nie zawsze są właściwie leczone.
Zakażenie trudno rozpoznać
Zakażenie CMV w ciąży często przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi symptomami, przypominającymi przeziębienie, dlatego trudno je rozpoznać bez odpowiednich badań. Wirus może zostać przeniesiony z matki na dziecko drogą wertykalną, prowadząc do cytomegalii wrodzonej. Szacuje się, że w Polsce dotyka ona około 1 proc. noworodków, co czyni ją jedną z najczęstszych wrodzonych infekcji wirusowych.
Choć nie niesie ryzyka dla kobiety, stanowi poważne zagrożenie dla rozwijającego się płodu. Może prowadzić do poważnych zaburzeń rozwojowych, neurologicznych i sensorycznych u płodu. Do głównych powikłań cytomegalii wrodzonej należą: niedosłuch (najczęstsza niegenetyczna przyczyna głuchoty u dzieci), małowodzie, wielowodzie, zwapnienia wewnątrzczaszkowe, małopłytkowość, zaburzenia wzroku, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, a w skrajnych przypadkach – obumarcie płodu. Ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia jest największe w I trymestrze ciąży.
Diagnostyka i leczenie cytomegalii w ciąży
Wczesna diagnostyka i poszukiwanie skutecznych metod leczenia są kluczowe dla minimalizowania negatywnych skutków tej infekcji.
– Podstawą diagnostyki CMV w ciąży jest oznaczenie przeciwciał IgG i IgM we krwi. Dodatkowo, w przypadku podejrzenia zakażenia pierwotnego, wykonuje się ocenę awidności przeciwciał IgG. Jego niska wartość świadczy o niedawno przebytym zachorowaniu. Warto wiedzieć, że badanie DNA wirusa metodą PCR we krwi lub w moczu nie jest miarodajne i nie powinno być rutynowo stosowane. Diagnostykę najlepiej wykonać jak najwcześniej – idealnie w pierwszym trymestrze ciąży. Pomimo że badania te nie stanowią standardu opieki i nie są refundowane, niezwykle istotne jest, aby lekarze prowadzący ciążę informowali swoje pacjentki o możliwości ich wykonania i kierowali na dalszą diagnostykę oraz konsultację specjalistyczną w każdym przypadku podejrzenia pierwotnego zakażenia CMV
– mówi dr hab. n. med. prof. IMiD Tadeusz Issat, kierownik Kliniki Ginekologii i Położnictwa w Instytucie Matki i Dziecka.
Czytaj też:
Darmowe badania w każdej przychodni. Już 80 tys. osób w nowym programie
POL PRENATAL CMV – przełomowe badanie
Instytut Matki i Dziecka (IMiD) zainicjował innowacyjne badanie POL PRENATAL CMV, które może odegrać kluczową rolę w opracowaniu standardów leczenia i profilaktyki zakażeń wirusem cytomegalii w Polsce. Projekt został objęty honorowym patronatem Minister Zdrowia Izabeli Leszczyny.
Badanie zyskało pozytywną opinię i jednoznaczną rekomendację Konsultanta Krajowego w dziedzinie perinatologii, prof. dr hab. n. med. Mirosława Wielgosia. W piśmie skierowanym do środowiska medycznego wyraził uznanie dla inicjatywy Instytutu Matki i Dziecka. Podkreślił też wartość kliniczną badania POL PRENATAL CMV. Zarekomendował kierowanie pacjentek do 16. tygodnia ciąży ze zdiagnozowaną pierwotną infekcją wirusem cytomegalii do IMiD w celu kwalifikacji do badania.
Do udziału w projekcie mogą zgłaszać się kobiety do 16. tygodnia ciąży, u których zostanie potwierdzone pierwotne zakażenie CMV na podstawie określonych badań serologicznych (serokonwersja IgG lub obecność IgM i IgG z niską awidnością, z udokumentowanym pojawieniem się tych przeciwciał przed 16. tygodniem ciąży). W ramach projektu zostaną one objęte kompleksową opieką – od diagnostyki serologicznej, przez leczenie, po regularne badania USG, MRI i ocenę stanu zdrowia noworodka przez 33 tygodnie. Udział w badaniu jest bezpłatny i zapewnia dostęp do skutecznej terapii oraz specjalistycznej opieki medycznej. Więcej informacji o badaniu znajduje się na stronie leczeniecmv.pl.