Duszność to uczucie braku powietrza, trudność w oddychaniu lub niemożność złapania pełnego oddechu. Choć każdy z nas zna to uczucie po intensywnym wysiłku fizycznym czy w stresującej sytuacji, duszność pojawiająca się nagle lub w spoczynku może być objawem poważnych schorzeń. W niektórych przypadkach jest to stan zagrażający życiu, dlatego warto wiedzieć, kiedy należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.
Różny charakter i czas trwania
Duszność może mieć różny charakter i czas trwania. Wyróżnia się m.in.:
- duszność wysiłkową – pojawia się w trakcie lub po wysiłku fizycznym,
- duszność spoczynkową – występuje bez żadnej aktywności, często w pozycji leżącej,
- duszność przewlekłą – utrzymującą się przez tygodnie lub miesiące,
- duszność ostrą (nagłą) – rozwijającą się w ciągu minut lub godzin.
Objawy towarzyszące, takie jak ból w klatce piersiowej, sinica, kaszel, świszczący oddech czy omdlenia, pomagają w różnicowaniu przyczyn.
To najczęstsze przyczyny
Choroby układu oddechowego
Astma oskrzelowa – duszność występuje napadowo, zwykle z towarzyszącym świszczącym oddechem, szczególnie w nocy i nad ranem.
Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) – typowa u palaczy; duszność nasila się przy wysiłku, towarzyszy jej przewlekły kaszel.
Zapalenie płuc – duszność pojawia się z gorączką, kaszlem, bólem w klatce piersiowej.
Odma opłucnowa – nagła duszność z bólem w klatce piersiowej po jednej stronie, może wystąpić u młodych, szczupłych osób lub po urazie.
Choroby układu krążenia
Niewydolność serca – duszność wysiłkowa, a z czasem także spoczynkowa, nasilająca się w pozycji leżącej, często z obrzękami nóg.
Zatorowość płucna – nagła duszność, ból w klatce piersiowej, tachykardia, często po przebytej zakrzepicy żył głębokich.
Zawał serca – może objawiać się dusznością, szczególnie u osób starszych i diabetyków, nawet bez bólu w klatce piersiowej.
Inne przyczyny
Anemia – zmniejszona ilość tlenu transportowanego przez krew powoduje duszność przy minimalnym wysiłku.
Napady paniki lub stany lękowe – towarzyszy im uczucie braku tchu, zawroty głowy, kołatanie serca.
Choroby neurologiczne i mięśniowe – np. stwardnienie rozsiane, miastenia, mogą prowadzić do osłabienia mięśni oddechowych.
Kiedy do lekarza?
Do lekarza należy zgłosić się zawsze, gdy duszność:
- pojawia się nagle i bez wyraźnej przyczyny,
- utrudnia codzienne funkcjonowanie (np. uniemożliwia wejście po schodach, rozmowę),
- nasila się w spoczynku lub w nocy,
- towarzyszy jej ból w klatce piersiowej, kołatanie serca, omdlenia, gorączka, sinica ust lub palców,
- utrzymuje się lub pogarsza mimo odpoczynku,
- pojawia się po przebyciu infekcji wirusowej – może świadczyć o powikłaniach, np. zapaleniu mięśnia sercowego lub płuc.
W przypadku duszności ostrej, z bólem w klatce piersiowej, nagłą słabością, omdleniem lub sinicą – należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe (tel. 112 lub 999).
Jak wygląda diagnostyka?
Lekarz może zlecić:
- osłuchanie klatki piersiowej (szmery, świsty),
- EKG i echo serca,
- RTG lub tomografię klatki piersiowej,
- badania krwi (m.in. morfologię, troponiny, gazometrię),
- spirometrię i testy czynnościowe płuc,
- badania na obecność zatorowości płucnej (np. D-dimery, angio-TK).
Leczenie duszności
Leczenie zależy od przyczyny. Może obejmować:
- leki przeciwzapalne i rozszerzające oskrzela (w astmie, POChP),
- tlenoterapię,
- leki przeciwzakrzepowe (w zatorowości),
- leki nasercowe (w niewydolności serca),
- psychoterapię i leki uspokajające (w zaburzeniach lękowych),
- leczenie przyczynowe anemii czy infekcji.
Duszność to objaw, którego nie wolno bagatelizować. Choć czasem jest wynikiem stresu lub przemęczenia, może też świadczyć o poważnych chorobach serca, płuc czy układu krążenia. Jeśli masz trudności w oddychaniu, a zwłaszcza gdy objawy są nagłe, nasilające się lub towarzyszą im inne niepokojące symptomy – nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Wczesna diagnoza może uratować życie.
Czytaj też:
Zawał serca u mężczyzn. Jakie objawy naprawdę powinny zaniepokoić?Czytaj też:
Zawał serca u kobiet – inne objawy niż u mężczyzn. Na co zwrócić uwagę?