Hemoroidy to dolegliwość, która może dotknąć każdego – zarówno kobiety, jak i mężczyzn, w każdym wieku. Choć dla wielu osób jest tematem wstydliwym, choroba hemoroidalna należy do najczęstszych problemów proktologicznych. Szacuje się, że objawy hemoroidów w ciągu życia odczuwa nawet co druga dorosła osoba. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają uniknąć bolesnych powikłań.
Czym są hemoroidy?
Hemoroidy, czyli guzki krwawnicze, są naturalną strukturą odbytu. To poduszeczkowate naczynia żylne, które uszczelniają kanał odbytu i pomagają kontrolować oddawanie gazów oraz stolca. Problem pojawia się wtedy, gdy dochodzi do ich przekrwienia i powiększenia. Wówczas rozwija się choroba hemoroidalna, potocznie zwana żylakami odbytu.
Wyróżnia się hemoroidy wewnętrzne, zlokalizowane wewnątrz odbytu, oraz zewnętrzne, widoczne w jego okolicy. Obie formy mogą wywoływać dolegliwości – od świądu, przez krwawienie, aż po ból i wypadanie guzków na zewnątrz.
Przyczyny choroby hemoroidalnej
Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest wzrost ciśnienia żylnego i zastój krwi w żyłach odbytu. Do rozwoju choroby przyczyniają się m.in.:
- siedzący tryb życia,
- dieta uboga w błonnik, sprzyjająca zaparciom,
- otyłość,
- ciąża i poród,
- nadmierny wysiłek fizyczny, np. dźwiganie ciężarów.
Hemoroidy mogą także towarzyszyć innym chorobom przewodu pokarmowego. Dlatego nie warto ich bagatelizować.
Objawy, których nie można lekceważyć
Choroba rozwija się stopniowo, a pierwsze sygnały często bywają ignorowane. Do najczęstszych objawów należą:
- świąd i podrażnienie okolicy odbytu,
- krwawienie podczas wypróżniania,
- uczucie niepełnego wypróżnienia,
- wypadanie guzków poza odbyt,
- ból i dyskomfort.
Najczęściej pacjenci zgłaszają się do lekarza dopiero po zauważeniu krwi w kale. To błąd – im wcześniej rozpocznie się diagnostykę i leczenie, tym szybciej można złagodzić objawy i uniknąć powikłań.
Hemoroidy w ciąży i po porodzie
Ciąża jest jednym z okresów, w których ryzyko rozwoju hemoroidów znacząco rośnie. Powiększająca się macica uciska żyłę główną dolną, co utrudnia odpływ krwi z miednicy. Zmiany hormonalne dodatkowo spowalniają perystaltykę jelit, sprzyjając zaparciom. Z kolei w trakcie porodu gwałtowny wzrost ciśnienia w jamie brzusznej zwiększa ryzyko powstania żylaków odbytu.
Do jakiego lekarza się zgłosić?
Pierwszym krokiem jest konsultacja z lekarzem rodzinnym. W razie potrzeby pacjent kierowany jest do proktologa – specjalisty zajmującego się chorobami odbytu. Metody leczenia zależą od stopnia zaawansowania choroby i mogą obejmować zarówno zmiany stylu życia, leczenie farmakologiczne, jak i zabiegi małoinwazyjne czy chirurgiczne.
Jak zapobiegać hemoroidom?
W wielu przypadkach wystarczy zmiana codziennych nawyków, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby. Kluczowe zasady to:
- regularne wypróżnianie się i unikanie zaparć,
- dieta bogata w błonnik (warzywa, produkty pełnoziarniste, kiszonki, nasiona, orzechy),
- odpowiednie nawodnienie – minimum 2 litry płynów dziennie,
- umiarkowana aktywność fizyczna, np. spacery, pływanie, joga czy nordic walking,
- unikanie dźwigania ciężarów,
- dbanie o higienę okolic odbytu.
Warto pamiętać, że zwiększanie ilości błonnika w diecie należy wprowadzać stopniowo, aby uniknąć wzdęć i dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego.
Czytaj też:
Prof. Łukasz Paluch: Kobiety odczuwają ból po stosunku seksualnym. Nie powinniśmy się na to zgadzać
Dieta ma znaczenie
Niewłaściwe odżywianie to jeden z głównych czynników ryzyka. Produkty sprzyjające zaparciom i nasilające objawy hemoroidów to m.in.: tłuste, smażone potrawy, żywność wysoko przetworzona, słodycze, napoje gazowane, mocna herbata, alkohol i ostre przyprawy.
Z kolei dieta bogata w błonnik oraz produkty fermentowane, jak kefir czy jogurt naturalny, wspiera prawidłową pracę jelit i zmniejsza ryzyko wystąpienia objawów.
Dlaczego nie wolno lekceważyć hemoroidów?
Choć hemoroidy rzadko zagrażają życiu, ich bagatelizowanie może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak przewlekłe krwawienia i niedokrwistość, zakrzepy czy wypadanie guzków wymagające zabiegu operacyjnego.
Dlatego każdy niepokojący objaw – zwłaszcza krwawienie – powinien być skonsultowany z lekarzem. Samodzielne leczenie, bez wcześniejszej diagnozy, może opóźnić rozpoznanie innych chorób, np. nowotworów jelita grubego.
Czytaj też:
Prof. Łukasz Paluch: Tak nie można leczyć niewydolności żylnej