Żelazo odgrywa kluczową rolę w wielu metabolicznych procesach zachodzących w organizmie człowieka. Zbyt mały poziom żelaza wpływa negatywnie na wiele narządów.
Żelazo – dlaczego jest potrzebne?
Jak wyjaśniają specjaliści Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, jego udział jest kluczowy przede wszystkim w oddychaniu tlenowym, ale też w regulacji funkcjonowania układu immunologicznego, metabolizmie cholesterolu, procesach detoksykacyjnych zachodzących w wątrobie oraz podziałach komórkowych.
Żelazo występuje przede wszystkim w erytrocytach, czyli czerwonych krwinkach. Chociaż w organizmie (głównie w wątrobie) zgromadzone są też zapasy żelaza, jest to składnik, który powinien być dostarczany codziennie wraz z dietą.
Gdzie można znaleźć ten pierwiastek?
Wraz z pożywieniem do organizmu dostarczane są dwa rodzaje żelaza.
Hemowe, lepiej przyswajalne, można znaleźć przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego. To m.in. wątróbka drobiowa i wieprzowa, czerwone mięso i drób, ryby (filet z anchois, makrela, karp, śledź, tuńczyk, łosoś) i owoce morza, żółtka jaj.
Osobom niejedzącym mięsa zaleca się spożywanie produktów bogatych w żelazo niehemowe. To:
- rośliny strączkowe: soja, soczewica, groch, fasola,
- orzechy i nasiona: pestki dyni, nasiona słonecznika, sezam, orzechy laskowe, migdały, siemię lniane,
- pełnoziarniste produkty zbożowe: mąka razowa, pieczywo, płatki, kasza, ryż brązowy,
- warzywa, głównie zielone liściaste: szpinak, jarmuż, natka pietruszki,
- owoce, także suszone: morele, śliwki, jagody, maliny, poziomki, jabłka, rodzynki.
Objawy niedoboru żelaza
Niekorzystny dla naszego organizmu jest zarówno nadmiar jak i niedobór żelaza. W tym drugim przypadku przyczyną może być niewłaściwa dieta, ale nie tylko. Może to być też skutek krwawienia, stanu zapalnego lub infekcji, zaburzenia wchłaniania czy zwiększonego zapotrzebowania spowodowanego chorobą.
Niedobór żelaza w organizmie może prowadzić do niedokrwistości (anemii). Powoduje także zaburzenia funkcji komórek i narządów, z powodu obniżonej hemoglobiny co zaburza transport tlenu. Dlatego objawów zbyt małej ilości tego pierwiastka może być bardzo wiele.
Mogą się pojawić objawy ogólne, jak:
- osłabienie,
- przewlekłe zmęczenie,
- zmniejszenie wydolności,
- obniżona odporność i większa podatność na infekcje,
- bladość śluzówek i spojówek,
- zawroty i bóle głowy,
- kołatanie, przyspieszenie akcji serca,
- duszności,
- trudności z koncentracją i pamięcią,
- zaburzenia nastroju,
- zaburzenia apetytu,
- pogorszenie libido,
- zimne dłonie lub stopy,
- zespół niespokojnych nóg.
Występują także objawy skórne:
- sucha, szorstka skóra,
- łamliwość paznokcie,
- wypadanie włosów,
- zajady w kącikach ust.
Objawy niedoboru żelaza bywają niespecyficzne i mogą być mylone z chwilowymi dolegliwościami czy innymi schorzeniami. Dlatego każdy niepokojący sygnał powinien być skonsultowany z lekarzem, który zleci odpowiednie badania.
Czytaj też:
Niedobór witaminy B3. Jak się objawia? To m.in. poważne zmiany skórne