Czerniak to nowotwór złośliwy, w większości przypadków dotyczący skóry (może też dotyczyć gałki ocznej, śluzówek ust, nosa i przewodu pokarmowego). Rozwija się w melanocytach – komórkach odpowiedzialnych za wytwarzanie barwnika zwanego melaniną.
12 maja obchodzimy Europejski Dzień Walki z Czerniakiem.
Nowotwór o dynamicznym przebiegu
Czerniak odpowiada za 2 proc. wszystkich zachorowań na nowotwory i 6 proc. nowotworów dotyczących skóry. Rocznie w Polsce rejestruje się 3-4 tys. zachorowań, połowa z nich jest wykrywana w zaawansowanym stadium. Liczba przypadków tego nowotworu w naszym kraju stale rośnie, onkolodzy mówią nawet o 300 proc. wzroście w ostatnich 20 latach.
Specjaliści podkreślają też, że W Polsce umieralność na czerniaka est o 20 proc. wyższa niż w Europie, przy o 50 proc. mniejszej częstości zachorowań. Przyczynami są późna wykrywalność oraz niedostateczna profilaktyka dotycząca tego nowotworu.
Czerniak jest nowotworem o wysokim stopniu złośliwości, charakteryzuje się dynamicznym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami.
Czerniak: czynniki ryzyka
Czerniak najczęściej dotyczy skóry, a więc z tym organem związany jest najpoważniejszy czynnik ryzyka. Chodzi o nadmierną ekspozycję na promieniowanie UV (ultrafioletowe), zarówno pochodzące ze Słońca jak i urządzeń typu solarium. W tym pierwszym przypadku długotrwałe przebywanie na słońcu bez stosowania filtrów może prowadzić do rozwoju tego nowotworu. Szczególnie niebezpieczne są godziny 10-14 w miesiącach o dużym nasłonecznieniu.
Ryzyko zwiększa każda, nawet krótkotrwała, ale intensywna ekspozycja na promienie słoneczne skutkująca poparzeniami.
Na rozwój czerniaka bardziej narażone są osoby o jasnej karnacji, jasnych włosach i niebieskich oczach, o zwiększonej skłonności do poparzeń. Ryzyko czerniaka związane jest także z wiekiem (wzrasta z kolejnymi latami) i płcią (kobiety częściej zapadają na ten nowotwór).
Czynnikami ryzyka są także przypadki tego nowotworu w rodzinie, a także wcześniej przebyty nowotwór (u 10 proc. chorych na czerniaka nowotwór pojawia się ponownie).
Czujność powinny wykazywać osoby mające sporo pieprzyków na skórze, a także inne znamiona, nietypowe, nieregularne czy rozległe.
Za około 3 proc. przypadków czerniaka odpowiadają przyczyny genetyczne, zwłaszcza mutacje w genie CDKN2A.
Czytaj też:
Dla chorych na czerniaka, nowotwory mózgu i HPV-zależne. Badania za ponad 11 mln zł z ABMCzytaj też:
Jak leczy się raka w Polsce? 2025 to rok, w którym mówimy „sprawdzam”