Szczepienia przeciwko wirusowi HPV to jeden z najprostszych i najskuteczniejszych sposobów ochrony przed zakażeniem wirusem HPV i chorobami wywołanymi tym wirusem. Wirus HPV powoduje wszystkie zachorowania na raka szyjki macicy. Może wywoływać również raka pochwy i sromu u kobiet, raka prącia u mężczyzn oraz raka odbytu, jamy ustnej, nosogardzieli, nasady języka i migdałków, okolic głowy i szyi u obu płci.
Nie istnieje skuteczny lek przeciw wirusowi HPV.
Główny Inspektor Sanitarny przypomina o programie bezpłatnych szczepień przeciwko HPV.
Bezpłatne szczepienia przeciwko HPV – to warto wiedzieć
Rządowy ogólnopolski program bezpłatnych szczepień HPV dla dziewcząt i chłopców rozpoczął się 1 czerwca 2023 r. jako element realizacji założeń Narodowej Strategii Onkologicznej 2020–2030. Program opiera się na rekomendacjach Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT), które potwierdzają wysoką skuteczność szczepień w zapobieganiu nowotworom szyjki macicy.
Od 1 września 2024 rozszerzono program, umożliwiając szczepienia dzieci w szkołach. Do tej pory do realizacji programu szczepień przeciw HPV w szkołach przystąpiło prawie 40 proc. placówek w Polsce, a dzięki zaangażowaniu przedstawicieli szkół, POZ i Państwowej Inspekcji Sanitarnej, wykonano blisko 85 tys. szczepień. Mimo wielu wyzwań udało się w krótkim czasie skutecznie wdrożyć program, który stanowi ważny krok w kierunku osiągnięcia celu Ministerstwa Zdrowia, jakim jest wyszczepienie 60 proc. młodzieży do końca 2028 r. – zaznacza GIS.
„Eksperci podkreślają, że szczepienia przeciw HPV to skuteczna profilaktyka nowotworów, a kluczową rolę w powodzeniu programu odgrywa edukacja rodziców, pracowników szkół i samych dzieci w zakresie znaczenia szczepień ochronnych”.
Refundacja szczepionek przeciw HPV
Dzieci i młodzież w wieku 9-14 lat
Od 1 września 2024 roku program zapewnia bezpłatne szczepienia dzieci i młodzieży w wieku od 9 do 14 lat, dla których do wyboru dostępne są bezpłatnie dwa preparaty:
- Cervarix (2-walentna szczepionka) – chroni przed typami 16 i 18 wirusa HPV, które odpowiadają za większość przypadków raka szyjki macicy,
- Gardasil 9 (9-walentna szczepionka) – zapewnia szerszą ochronę, obejmującą dodatkowo typy 6, 11, 31, 33, 45, 52 i 58.
Rodzice, w porozumieniu z lekarzem, mogą wybrać odpowiedni preparat dla swojego dziecka. Aby skorzystać z programu, szczepienie musi być rozpoczęte przed ukończeniem 14. roku życia, drugą dawkę należy podać w odstępie 6–12 miesięcy.
Młodzież w wieku 14-18 lat
Dla młodzieży w wieku powyżej 14. roku życia do ukończenia 18 lat pełną refundacją objęty jest preparat Cervarix. Szczepionka Gardasil 9 w tej grupie wiekowej jest dostępna za pełną odpłatnością albo z częściową refundacją, w zależności od decyzji samorządów, zgodnie z prowadzoną przez nie polityką zdrowotną
Jak zapisać się na szczepienie?
Bezpłatne szczepienia HPV mogą być realizowane w każdej przychodni POZ. Zapis na szczepienie można umówić w dowolnej przychodni POZ, niezależnie od miejsca, gdzie dziecko ma złożoną deklarację.
Rejestracja odbywa się przez przychodnię POZ, Internetowe Konto Pacjenta (IKP), aplikację mojeIKP lub lokalnie w punktach szczepień.
Szkoły podstawowe również mogą być miejscem realizacji szczepień. Jeżeli szkoła Twojego dziecka uczestniczy w programie szczepień przeciw HPV, możesz wyrazić zgodę na zaszczepienie dziecka przez lekarza lub pielęgniarkę na terenie szkoły. W razie wątpliwości zapytaj przedstawicieli placówki, jak zapisać dziecko na szczepienie HPV. Zgoda rodziców lub opiekunów w formie pisemnej (deklaracja) jest wymagana, aby dziecko zostało zaszczepione w szkole.
Dlaczego warto się szczepić przeciw HPV?
Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) jest jedną z najczęstszych infekcji przenoszonych drogą bliskich kontaktów, w tym seksualnych. Szacuje się, że nawet 80 proc. aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn w ciągu życia było lub będzie zakażonych HPV, a połowę zakażeń stanowią osoby w wieku 15–25 lat.
Większość przypadków raka szyjki macicy jest następstwem przewlekłej infekcji HPV. Wirus może również prowadzić do rozwoju raka sromu, pochwy, prącia, odbytu oraz nowotworów głowy i szyi, w tym krtani, gardła, migdałków i języka u osób obu płci. Dodatkowo, zakażenia typami nieonkogennymi (HPV 6 i 11) powodują występowanie brodawek płciowych (kłykcin kończystych).
Badania kliniczne i obserwacje populacyjne potwierdzają, że szczepienie zmniejsza o ponad 90 proc. ryzyko wystąpienia zmian przedrakowych i zachorowania na raka szyjki macicy oraz innych nowotworów wywoływanych przez HPV.
Szczepienia przeciw HPV, obok regularnych badań cytologicznych, stanowią kluczowy element profilaktyki nowotworowej. Trzeba pamiętać, że szczepionka nie zastępuje badań przesiewowych szyjki macicy (test HPV HR i cytologia na podłożu płynnym LBC), które należy regularnie wykonywać co 1-3 lata w zależności od decyzji lekarza.
Obecnie szczepienia przeciw HPV są stosowane w ponad 125 krajach świata, w tym w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii i krajach Unii Europejskiej, jako jeden z podstawowych filarów profilaktyki raka szyjki macicy.
Czytaj też:
Jest już Program Szczepień Ochronnych na przyszły rok. Na liście m.in. COVID, HPV i grypaCzytaj też:
Prof. Fal o zmianie w kalendarzu szczepień: Umieralność w Polsce odbiega od standardów europejskich