Prawie 40 projektów wpłynęło w szóstej edycji grantu Fundacji DKMS przeznaczonego dla młodych naukowców. Do tej pory 11 osób uzyskało środki na realizacje swoich celów w różnych obszarach hematologii, transplantologii czy immunologii. Od kilku lat grant przyznawany jest w dwóch kategoriach naukowych – podstawowej i klinicznej. Te pierwsze realizowane są głównie w laboratoriach naukowych, te drugie przeprowadzane są w klinikach hematologicznych.
U pacjentów z chłoniakiem i szpiczakiem
W 2024 roku w kategorii badań podstawowych nagrodzony został projekt dr Pawła Ćwieka z Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk pt. „Identyfikacja mechanizmu molekularnego wyczerpania anty-CD19 CAR-T CD4+ przez komórki chłoniaka DLBCL”. Dr Tadeusz Kubicki z Kliniki Hematologii i Transplantacji Szpiku UM w Poznaniu skupił się na ocenie minimalnej choroby resztkowej w krwi obwodowej u pacjentów ze szpiczakiem plazmocytowym leczonych przy zastosowaniu autologicznej transplantacji krwiotwórczych komórek macierzystych.
Realny wpływ na dobrostan pacjentów
Projekty oceniają najlepsi polscy specjaliści: prof. dr hab. n. med. Lidia Gil, (przewodnicząca komisji), prof. dr hab. n. med. Ewa Lech – Marańda, prof. dr hab. n. med. Iwona Hus, prof. dr hab. n. med. Jan Styczyński, prof. dr hab. Przemysław Juszczyński, prof. dr hab. n. med. Grzegorz Helbig, prof. dr hab. n. med. Krzysztof Kałwak oraz dr Tigran Torosian, Dyrektor Medyczny Fundacji DKMS, Kierownik Ośrodka Dawców Szpiku.
– W świecie nauki mamy świadomość, że aby dotrzeć do właściwego rozwiązania, musimy wiele razy zabłądzić. Nie każdy projekt jest tak przełomowy, jak wynalezienie penicyliny. Nie każdy nawet się powiedzie. Każdy z nich przybliża nas jednak do wielkich rzeczy, a często realnie wpływa na dobrostan przebywających na oddziałach pacjentów –podkreśla Katarzyna Szymańska, Koordynatorka Projektów Medycznych w Fundacji DKMS. To ważne, żeby dawać młodym naukowcom szanse na badanie tych ścieżek.
Przepis na realizację projektu
Wśród tych, które zakończyły się powodzeniem, znalazł się m. in. projekt dr Agaty Szade, która swoją pracę zgłosiła do pierwszej edycji grantu. Dotyczyła ona możliwości indukcji produkcji G-CSF pod wpływem protoporfiryny kobaltu, tym samym zwiększając mobilizacyjny potencjał komórek krwiotwórczych i granulocytów. – Moje pomysły często biorą się z bardzo dokładnej analizy danych – kiedy robię eksperyment, staram się wyciągnąć z niego największą możliwą ilość informacji. Potem próbuję spojrzeć na te wyniki z różnych perspektyw i czasami udaje mi się zauważyć jakąś ciekawą rzecz, która jeszcze nie została wcześniej opisana. Tak było w przypadku protoporfiryny kobaltu – ten związek jest używany w badaniach od dawna, ale nikt wcześniej nie zauważył, że zwiększa ilość leukocytów we krwi – mówi dr Agata Szade. – Czasami szukanie odpowiedzi na pytanie, które się postawiło, okazuje się bardzo trudne. Dysponujemy coraz nowocześniejszymi metodami, które pozwalają na coraz dokładniejsze badanie interesujących nas zjawisk. Jednocześnie nowe metody są coraz bardziej skomplikowane, a analiza danych niełatwa. Nasze doświadczenia są dość czasochłonne i dość często nie mieszczą się w standardowych godzinach pracy. Na szczęście zawsze można liczyć na pomoc innych członków zespołu. Dobry zespół to najważniejszy składnik przepisu na realizację projektu naukowego.
W 2023 roku laureatką grantu została dr Monika Mielcarek-Siedziuk z Katedry i Kliniki Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, która bada wpływ indywidualnie dobranej diety u dzieci na zredukowanie tworzącego się po przeszczepieniu zapalenia jelita grubego. W ten sposób powinno ograniczyć się powikłania, przyspieszyć odnowę hematologiczną szpiku i co najważniejsze – zwiększyć szanse pacjentów na wyzdrowienie.
Dzięki młodym naukowcom rozwijane są nowe terapie
W przypadku samego tylko układu krwiotwórczego istnieje kilkaset rodzajów nowotworów i każdy z nich wymaga nieco innej terapii. Obecnie to przede wszystkim chemio- i radioterapia. Nowotwory krwi i szpiku często mają skomplikowane mechanizmy genetyczne i molekularne, co utrudnia opracowanie uniwersalnych metod terapii. Dodatkowo komórki nowotworowe mogą rozwijać oporność na leczenie, które z kolei może spowodować wiele działań niepożądanych, utrudniając leczenie. Postęp w badaniach naukowych i rozwój nowych terapii zwiększa szansę skuteczniejszej walki z chorobami hematologicznymi i ratowania chorych – mówi dr Tigran Torosian, dyrektor medyczny fundacji DKMS
Coraz częściej spotyka się leczenie kierowane lub terapie genowe jak np. CAR-T i – chociaż uniwersalny lek pozostaje w sferze marzeń – dzięki młodym naukowcom mogą rozwijać się nowe terapie lub metody zwiększające skuteczność już istniejących.
DKMS szuka dawców dla pacjentów na całym świecie
Misją Fundacji DKMS jest znalezienie dawcy dla każdego pacjenta na świecie potrzebującego przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych. Fundacja działa w Polsce od 2008 roku jako Ośrodek Dawców Szpiku oraz jako niezależna organizacja pożytku publicznego wpisana do KRS 0000318602. To największy Ośrodek Dawców Szpiku w Polsce, w którym zarejestrowanych jest się ponad 2 miliony dawców, spośród których 14 tysięcy oddało swoje krwiotwórcze komórki macierzyste lub szpik pacjentom zarówno w Polsce, jak i na świecie, dając im tym samym drugą szansę na życie. Aby zostać potencjalnym dawcą, wystarczy wejść na stronę www.dkms.pl i zamówić pakiet rejestracyjny do domu.
Oprac. Anna Kopras-Fijołek