Dna moczanowa, zwana potocznie „chorobą królów”, to przewlekła choroba metaboliczna, której główną przyczyną jest zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi. Jego kryształy odkładają się w stawach, ścięgnach i tkankach miękkich, wywołując stan zapalny i silny ból. Choroba najczęściej atakuje staw u podstawy dużego palca stopy, ale może obejmować także inne stawy –kolanowy, barkowy, nadgarstkowy, a nawet kręgosłup.
Skąd bierze się nadmiar kwasu moczowego?
Kwas moczowy powstaje w wyniku rozkładu puryn, które znajdują się w mięsie, rybach, nabiale i roślinach strączkowych. W prawidłowych warunkach nerki usuwają go z organizmu, jednak gdy jego produkcja jest zbyt duża lub wydalanie zbyt małe, dochodzi do hiperurykemii – nadmiaru kwasu moczowego we krwi (powyżej 7 mg/dl). U większości osób nie powoduje ona objawów, ale u części prowadzi do rozwoju dny moczanowej.
Co sprzyja rozwojowi choroby?
Na wystąpienie dny moczanowej wpływają zarówno czynniki genetyczne, jak i styl życia. Do najczęstszych należą:
- dieta bogata w puryny (dużo mięsa, podrobów, ryb, roślin strączkowych),
- nadmierne spożycie alkoholu, zwłaszcza piwa i mocnych trunków,
- otyłość i cukrzyca,
- przyjmowanie niektórych leków (np. diuretyków),
- odwodnienie, infekcje i stres,
- nagły wysiłek fizyczny lub zabieg operacyjny.
Objawy, których nie można ignorować
Atak dny moczanowej pojawia się nagle – zwykle w nocy lub nad ranem. Towarzyszy mu:
- ostry, przeszywający ból stawu,
- obrzęk i zaczerwienienie,
- uczucie ciepła w obrębie stawu,
- ograniczenie ruchomości.
Pierwszy napad może trwać kilka dni, a kolejne – nawet dłużej. Z czasem nieleczona dna prowadzi do trwałego uszkodzenia stawów i problemów z nerkami.
Kiedy zgłosić się do lekarza?
Jeśli zauważysz u siebie wymienione objawy, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym. Zleci on badania poziomu kwasu moczowego we krwi i oceni, czy konieczna jest konsultacja reumatologiczna. W przypadku potwierdzenia choroby lekarz może włączyć leczenie farmakologiczne i zalecić zmianę diety oraz stylu życia.
Pacjenci z rozpoznaną dną moczanową powinni pozostawać pod stałą kontrolą medyczną – regularne badania krwi pozwalają utrzymać poziom kwasu moczowego w normie i zapobiegać nawrotom choroby.
Dieta DASH – wsparcie w leczeniu dny moczanowej
Odpowiednia dieta jest jednym z filarów terapii. Najlepiej sprawdza się model żywienia DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) – zalecany nie tylko przy nadciśnieniu, ale także w hiperurykemii. Na portalu Diety NFZ dostępny jest gotowy plan DASH Dna moczanowa, który wspiera leczenie i profilaktykę choroby.
Najważniejsze zasady:
- pij co najmniej 2 litry wody dziennie, najlepiej niegazowanej, małymi łykami przez cały dzień,
- jedz regularnie 4–5 lekkostrawnych posiłków, najlepiej o stałych porach,
- gotuj zamiast smażyć – szczególnie w dużej ilości wody, co zmniejsza zawartość puryn w produktach,
- unikaj alkoholu, mocnej herbaty, kawy i ostrych przypraw,
- ostatni posiłek jedz 3 godziny przed snem, by nie obciążać metabolizmu.
Nawet jeśli objawy ustąpią, warto nadal przestrzegać diety niskopurynowej – regularność ma kluczowe znaczenie dla utrzymania prawidłowego poziomu kwasu moczowego.
Zdrowy styl życia to skuteczna profilaktyka
Poza dietą ogromne znaczenie mają codzienne nawyki. Utrzymanie prawidłowej masy ciała, zaprzestanie palenia tytoniu, umiarkowana aktywność fizyczna i kontrola ciśnienia tętniczego pomagają zapobiegać kolejnym napadom choroby. Warto także regularnie monitorować poziom glukozy i lipidów oraz dbać o odpowiednie nawodnienie, zwłaszcza w przypadku kamicy nerkowej.
Dna moczanowa to choroba, którą można skutecznie kontrolować. Wymaga jednak świadomości, konsekwencji i współpracy z lekarzem. Dzięki odpowiedniej diecie, aktywności i nawykom zdrowotnym możesz zmniejszyć ryzyko nawrotów bólu i cieszyć się pełnią życia bez ograniczeń.
Czytaj też:
Prof. Sawicka-Gutaj: „Ruszaj się więcej” to za mało w walce z otyłością