Stopa cukrzycowa to jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy. Dotyczy 10-15 proc. chorych na cukrzycę w naszym kraju, jest trudne do leczenia i może doprowadzić do amputacji stopy.
Stopa cukrzycowa poważnym problemem w Polsce
Niestety Polska znajduje się w niechlubnej czołówce państw o wysokiej liczbie amputacji z powodu zespołu stopy cukrzycowej. Wg OECD wskaźnik z 2023 r. wysokich amputacji kończyn dolnych na 100 tys. mieszkańców w Polsce wyniósł 8,6. W Holandii było to 5,5, w Szwecji 3,4, a we Włoszech 2,5.
W sierpniu w 2023 r. został uruchomiony pilotaż program leczenia zespołu stopu cukrzycowej. Realizowany był w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Szamotułach, który wcześniej przeprowadził swój wewnętrzny pilotaż.
Efekt programu został oceniony jako „znaczny sukces terapeutyczny”. Do programu zakwalifikowano 193 chorych. Pełny cykl leczenia ukończyło 189 pacjentów. Pozytywny efekt leczenia uzyskano u 150 chorych, skuteczność wyniosła 79 proc.
Ministerstwo Zdrowia zdecydowało o przedłużeniu i rozszerzeniu pilotażu o cztery kolejne ośrodki. Kilka tygodni temu zostało podpisane porozumienie w tej sprawie.
To niebezpieczne powikłanie
Zespół stopy cukrzycowej to jedno z najbardziej podstępnych powikłań cukrzycy. Termin ten określa nie jedno schorzenie, ale wiele różnych zmian chorobowych w obrębie stóp spowodowanych długoletnią i źle leczoną cukrzycą.
Stopa cukrzycowa może rozwinąć się w wyniku niedotleniania kończyn wynikającego z zaburzonego ukrwienia w obrębie stopy. Proces niedotlenianie dotyczy skóry, tkanek miękkich, mięśni, nerwów i kości – zatem wszystkich struktur stopy. Najbardziej narażeni na rozwój zespołu stopy cukrzycowej są pacjenci z rozwiniętą polineuropatią, której głównym objawem jest utrata czucia, a także niedokrwienie kończyn. Mamy wtedy do czynienia z obiema patologiami, stopą cukrzycową neuropatyczną, gdy zmiany chorobowe spowodowane są uszkodzeniem obwodowego układu nerwowego oraz stopą cukrzycową niedokrwienną.
Na zwiększone ryzyko rozwoju stopy cukrzycowej wpływa otyłość, a także wcześniej stwierdzona wada stopy, jak m.in. płaskostopie.
Objawy zespołu stopy cukrzycowej można podzielić na kilka kategorii – skórne, dotyczące zaburzeń czucia czy wyglądu paznokci. Zależą też od rodzaju stopy cukrzycowej. Pierwsze sygnały mogą być trudne do wychwycenia przez pacjenta lub uznawane za dolegliwości niezwiązane z cukrzycą.
W początkowych stadiach najczęściej występują: mrowienie, drętwienie i pieczenie w stopach, osłabienia czucia, odczuwania temperatury, nacisku i bólu. Skóra robi się sucha, cienka i blada, z czasem zaczyna się łuszczyć.
W dalszej kolejności pojawiają się bóle stopy, pęknięcia na piętach, młotkowate palce, zdeformowane paznokcie, zmiany skórne w postaci modzeli i odcisków, skóra robi się sina.
To już najwyższy czas, żeby zainterweniować, bo kolejne zmiany mogą być już nieodwracalne.
– Ilość osób trafiających ze stopą cukrzycową na ostre dyżury naczyniowe w klinikach i oddziałach naczyniowych już z owrzodzeniem, które wymaga natychmiastowego przyjęcia, jest tak duża, że my nie jesteśmy w stanie tego fizycznie opanować – mówił jakiś czas temu dla Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego prof. Arkadiusz Jawień chirurg naczyniowy
W kolejnych etapach dochodzi do zdeformowania stopy (zmiany w strukturze kostnej), pojawiają się owrzodzenia, trudno gojące się rany i zmiany martwicze.
Leczenie stopy cukrzycowej wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego terapię farmakologiczną, zabiegi chirurgiczne oraz rehabilitację. W proces zaangażowani są lekarze wielu specjalizacji: diabetolog, chirurg, chirurg naczyniowy, ortopeda, dietetyk i podolog.
Czytaj też:
Pacjenci z cukrzycą czekają na ruch Ministerstwa ZdrowiaCzytaj też:
Stopa cukrzycowa. Polscy specjaliści: Nie musi się kończyć amputacją