Rozpoczął się sezon infekcyjny. To czas, aby zadbać o odporność i ochronę przed wirusami powodującymi infekcje dróg oddechowych. Najlepszym sposobem na zabezpieczenie się są szczepienia, ale odporność można też wspierać w naturalny sposób.
Trzeba się chronić
O zabezpieczeniu się przed niebezpiecznymi wirusami przypomnieli dr Paweł Grzesiowski – Główny Inspektor Sanitarny, prof. dr hab. n. med. Jolanta Walusiak-Skorupa – dyrektor Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi i prof. dr hab. n. med. Bożena Walewska-Zielecka, przewodnicząca Rady Naukowej Medicover. Celem kampanii„Jesień bez infekcji” jest zwiększanie świadomości społecznej na temat zagrożeń zdrowotnych w sezonie jesienno-zimowym i promocja szczepień ochronnych.
– Jesień to czas, gdy obserwujemy znaczący wzrost liczby infekcji dróg oddechowych – grypy, COVID-19, RSV, krztuśca czy zakażeń pneumokokowych. Chcemy podkreślić, że szczepienia to najskuteczniejsza forma profilaktyki, chroniąca przed ciężkim przebiegiem choroby i powikłaniami – powiedział Główny Inspektor Sanitarny.
Prof. Walusiak-Skorupa podkreśliła, że kampania ma szczególne znaczenie również w środowisku zawodowym. – Zdrowi pracownicy to stabilne firmy i bezpieczne miejsca pracy. Szczepienia to inwestycja zarówno w ochronę zdrowia, jak i w gospodarkę – zaznaczyła.
Prof. Walewska-Zielecka przypomniała, że szczepienia to prosta, a zarazem niezwykle skuteczna metoda profilaktyki. – Szczepienia to pewna inwestycja w zdrowie i bezpieczeństwo zarówno dla nas samych, jak i dla naszych bliskich. Wciąż pozostają one jedną z najskuteczniejszych metod ochrony przed groźnymi chorobami zakaźnymi i wynikającymi z nich powikłaniami. Dzięki nim możemy uniknąć nie tylko ostrych infekcji, ale też długotrwałych konsekwencji, które wpływają na jakość naszego życia – powiedziała.
Zmarło tysiąc osób
Z danych wynika, że w sezonie 2024/2025 na grypę zachorowało ponad 2 miliony osób, a tygodniowa liczba przypadków sięgała nawet 300 tys. Hospitalizacji wymagało ponad 25 tysięcy pacjentów, a około 1000 osób zmarło – głównie seniorzy powyżej 60. roku życia.
Jednocześnie odnotowano spadek wyszczepialności – liczba wykonanych szczepień przeciw grypie była o 7 proc. niższa niż w poprzednim sezonie. To kontynuacja niepokojącego trendu: w sezonie 2022/2023 spadek wyniósł aż 19 proc. a w 2023/2024 – kolejne 2 proc.
Sytuacja dotycząca krztuśca zaskoczyła epidemiologów – liczba zachorowań wzrosła 35-krotnie w porównaniu z rokiem 2023, osiągając poziom ponad 32 tys. przypadków. To najwyższy wynik od dekad, co wskazuje na pilną potrzebę wzmacniania odporności populacyjnej, zwłaszcza wśród dorosłych i kobiet w ciąży.
Niepokojące dane dotyczą również inwazyjnych chorób pneumokokowych (IChP). W 2024 roku odnotowano ponad 20 proc. więcej przypadków niż rok wcześniej, a w pierwszym kwartale 2025 roku – wzrost o 7 proc. względem analogicznego okresu. Najczęściej zakażenia wywoływały pneumokoki serotypu 19A, w tym szczepy wielolekooporne.
Również sezon infekcyjny RSV był intensywny – w styczniu i lutym 2025 obecnego zarejestrowano ponad 52 tys. zakażeń, czyli o około 20 tys. więcej w porównaniu z poprzednim rokiem.
Dlaczego warto się zaszczepić?
Jak przypomina GIS, szczepienia to najskuteczniejszy sposób zapobiegania ciężkim przebiegom chorób zakaźnych. Chronią nie tylko osoby zaszczepione, ale także ich bliskich – dzieci, partnerów, współpracowników. Dzięki szczepieniom możemy ograniczyć liczbę hospitalizacji, zwolnień lekarskich i powikłań zdrowotnych.
Kto powinien się zaszczepić?
Seniorzy. Stanowią jedną z najważniejszych grup społecznych, jeśli chodzi o profilaktykę zdrowotną. Wraz z wiekiem naturalne mechanizmy obronne organizmu słabną, co sprawia, że osoby starsze są bardziej narażone na infekcje i ich powikłania.
Seniorzy często cierpią na choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca, nadciśnienie, choroby serca, przewlekłe choroby płuc. Te schorzenia dodatkowo zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji, takich jak grypa czy zapalenie płuc.
Szczepienia nie tylko zmniejszają ryzyko zachorowań, ale także pomagają w uniknięciu groźnych dla życia powikłań. W Polsce dostępne są zarówno darmowe, jak i refundowane szczepienia dla seniorów, które mogą znacząco poprawić ich komfort życia i bezpieczeństwo zdrowotne.
Zaleca się, aby seniorzy skorzystali z bezpłatnych lub refundowanych szczepień przeciwko:
- grypie,
- COVID-19,
- RSV,
- zakażeniom pneumokokowym,
- krztuścowi.
Kobiety w ciąży. W ciąży można bezpiecznie podawać szczepionki inaktywowane (zabite). Inne szczepionki mogą być podawane w szczególnie uzasadnionych sytuacjach narażenia na zakażenie.
Szczepienie kobiet w ciąży zapewnia dwie podstawowe korzyści:
- indywidualną ochronę ciężarnej przed chorobami zakaźnymi, na które może być szczególnie podatna w okresie ciąży (stanowiącą dodatkową ochronę płodu przed zakażeniem wrodzonym lub innymi szkodliwymi skutkami infekcji u matki),
- bierną ochronę dziecka w pierwszych miesiącach życia w wyniku przezłożyskowego transportu swoistych przeciwciał IgG od matki do płodu, gdy ze względu na wiek dziecko nie może być jeszcze zaszczepione, a jednocześnie jest szczególnie narażone na ciężki przebieg danej choroby.
Szczepienia zalecane bezpłatne dla kobiet w ciąży (w odniesieniu do chorób infekcyjnych nasilających się w sezonie jesienno-zimowym):
- grypa,
- krztusiec,
- RSV,
- COVID-19.
Pracownicy i pracodawcy. Szczepienia ochronne pracowników to jedno z najskuteczniejszych narzędzi profilaktyki w miejscu pracy. Chronią nie tylko samych zatrudnionych, ale również osoby, z którymi mają codzienny kontakt. Szczególne znaczenie mają w przypadku chorób infekcyjnych, które mogą szybko szerzyć się w środowisku zawodowym i powodować liczne absencje. Dla pracodawców oznacza to mniejsze koszty wynikające ze zwolnień lekarskich, dla pracowników – realne zabezpieczenie zdrowia. Szczególną grupą, w której szczepienia odgrywają kluczową rolę, są pracownicy ochrony zdrowia.
Ze względu na stały kontakt z pacjentami są oni narażeni na choroby zakaźne takie jak grypa, wirusowe zapalenie wątroby typu B, krztusiec czy COVID-19. Regularne szczepienia w tej grupie zawodowej to nie tylko ochrona indywidualna, ale także element bezpieczeństwa całego systemu.
Pracownikom ochrony zdrowia zalecane są szczepienia przeciw:
- grypie,
- COVID-19,
- krztuścowi.
Gdzie można się zaszczepić?
Szczepienia ochronne, w tym refundowane dla określonych grup, można wykonać w:
- przychodni POZ,
- aptekach, które podpisały umowę z NFZ. Szczepienia są wykonywane przez farmaceutów, a dostępność punktów szczepień można sprawdzić na stronie pacjent.gov.pl. Szczepienia w aptekach są wykonywane tylko osobom dorosłym.
Naturalne sposoby wspierania odporności
Szczepienia to najskuteczniejszy sposób ochrony przed ciężkimi chorobami infekcyjnymi, ale warto również wspierać odporność organizmu na co dzień. Połączenie profilaktyki medycznej z codziennymi nawykami zdrowotnymi wzmacnia skuteczność działań prozdrowotnych.
Co możesz zrobić, by wspierać odporność?
- Zadbaj o sen i regenerację – niedobór snu osłabia układ odpornościowy.
- Jedz różnorodnie – warzywa, owoce, kiszonki, produkty pełnoziarniste i zdrowe tłuszcze wspierają mikrobiom i odporność.
- Ruszaj się regularnie – codzienna, umiarkowana aktywność fizyczna wzmacnia układ immunologiczny.
- Unikaj stresu – techniki relaksacyjne, kontakt z naturą i bliskimi pomagają regulować napięcie.
- Przestrzegaj zasad higieny – myj ręce wodą z mydłem, szczególnie po powrocie do domu i przed jedzeniem.
- Kaszl i kichaj w zgięcie łokcia lub chusteczkę – to ogranicza rozprzestrzenianie się drobnoustrojów.
- Regularnie wietrz pomieszczenia – świeże powietrze zmniejsza ryzyko transmisji wirusów.
- Unikaj bliskiego kontaktu z osobami chorymi – to ważny element profilaktyki infekcji.
- Jeśli masz objawy infekcji i idziesz np. do lekarza, załóż maseczkę.
Czytaj też:
Czterokrotnie zmniejsza liczbę zgonów. Czas na szczepienia przeciwko grypie