Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która może rozwijać się przez długi czas, nie dając jednoznacznych objawów. W Polsce cierpi na nią około 4 milionów osób, z czego nawet połowa może nie wiedzieć o swoim schorzeniu. Kaszel, duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej – często bywają mylone z przeziębieniem, reakcją alergiczną lub przemęczeniem. Tymczasem szybka diagnoza i odpowiednie leczenie astmy pozwalają żyć normalnie i unikać groźnych zaostrzeń.
Astma oskrzelowa to choroba, w której drogi oddechowe są przewlekle zapalne i nadreaktywne, co prowadzi do ich okresowego zwężania. Objawy pojawiają się napadowo, ale mogą mieć różne nasilenie – od łagodnych po zagrażające życiu. U niektórych osób dominują ataki duszności, u innych – uporczywy kaszel, szczególnie w nocy i nad ranem.
Czytaj też:
Duszność, bóle głowy, katar, swędząca skóra. Nie lekceważ tych objawów
Najczęstsze objawy
Astma może manifestować się różnorodnie, ale najczęściej występują:
- duszność – zwłaszcza po wysiłku, w nocy, po kontakcie z alergenem, zimnym powietrzem lub infekcją;
- świszczący oddech – charakterystyczny dźwięk przy wydechu, wynikający ze zwężenia oskrzeli;
- uczucie ucisku w klatce piersiowej – może przypominać zadyszkę lub niepokój;
- przewlekły lub napadowy kaszel – najczęściej suchy, nasilający się nocą lub nad ranem;
- problemy ze snem – wynikające z duszności lub kaszlu;
- zmęczenie i osłabienie – pojawiające się po wysiłku lub w czasie zaostrzenia objawów.
Niepokojące jest zwłaszcza to, że objawy mogą pojawiać się okresowo i samoistnie ustępować, co opóźnia wizytę u lekarza. Tymczasem nieleczona astma może prowadzić do trwałego pogorszenia funkcji płuc.
Czytaj też:
Choruje na nią 4 miliony Polaków. Dziś Światowy Dzień Astmy
Kiedy podejrzewać chorobę?
Jeśli zauważasz u siebie któreś z poniższych sytuacji – warto skonsultować się z lekarzem:
- masz częste napady duszności lub kaszlu, szczególnie w nocy lub po wysiłku,
- zauważasz, że zimne powietrze, dym papierosowy, silne zapachy lub alergeny nasilają objawy,
- po infekcji dróg oddechowych długo utrzymuje się kaszel i uczucie „zatkanych” oskrzeli,
- budzisz się w nocy z powodu kaszlu lub duszności,
- musisz unikać wysiłku, bo brakuje ci tchu – mimo że wcześniej nie było z tym problemu.
Astma a alergia – czy to to samo?
Nie – ale oba stany często się łączą. Wiele osób z astmą ma alergię wziewną (np. na pyłki, roztocza, sierść), która prowadzi do zapalenia błony śluzowej dróg oddechowych i może wywoływać objawy astmatyczne. W takich przypadkach mówimy o astmie alergicznej, która zwykle pojawia się w młodym wieku.
U osób dorosłych częściej występuje astma niealergiczna – wywołana np. infekcjami, stresem, zmianami hormonalnymi, wysiłkiem fizycznym czy ekspozycją na zanieczyszczenia.
Jak się diagnozuje to schorzenie?
Podstawą rozpoznania są:
- wywiad lekarski – dotyczący objawów, ich częstotliwości i czynników wyzwalających;
- osłuchiwanie płuc – lekarz może usłyszeć charakterystyczne świsty;
- badania czynnościowe płuc (spirometria) – oceniają przepływ powietrza przez drogi oddechowe;
- testy odwracalności obturacji – po podaniu leku rozszerzającego oskrzela wykonuje się ponowną spirometrię; poprawa wskazuje na astmę,
- testy alergiczne – przy podejrzeniu astmy alergicznej.
W razie wątpliwości wykonuje się też pomiar tlenku azotu w wydychanym powietrzu (FeNO) lub testy prowokacyjne.
Czy jest groźna?
Astma, choć przewlekła, nie musi ograniczać codziennego życia – pod warunkiem, że jest odpowiednio leczona. Nieleczona lub źle kontrolowana może prowadzić do częstych zaostrzeń, hospitalizacji, a w skrajnych przypadkach – nawet do zgonu. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie jej jak najwcześniej.
Czytaj też:
Jod, słońce i czyste powietrze. Sprawdź, dlaczego warto jechać nad morze po zdrowie
Ważne leki i edukacja
Leczenie obejmuje:
- leki kontrolujące chorobę – zwykle wziewne glikokortykosteroidy stosowane codziennie,
- leki doraźne – szybko działające leki rozszerzające oskrzela, stosowane w razie objawów,
- unikanie czynników wyzwalających objawy,
- edukację pacjenta – jak rozpoznawać i reagować na zaostrzenia.
W niektórych przypadkach stosuje się leczenie biologiczne, szczególnie w ciężkiej astmie.
Jeśli od jakiegoś czasu męczy cię kaszel, szczególnie w nocy, czujesz ucisk w klatce piersiowej, masz zadyszkę przy zwykłych czynnościach – nie zwlekaj. To mogą być pierwsze objawy astmy. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie pozwalają żyć bez ograniczeń i skutecznie kontrolować chorobę. Zdrowie zaczyna się od obserwacji własnego ciała – warto mu się uważnie przyjrzeć.