Otyłość to coraz poważniejszy problem, zarówno w ujęciu światowym, jak i polskim. To choroba przewlekła, z którą zmaga się już jedna czwarta Polaków. Nieleczona otyłość powoduje szereg powikłań, m.in.: choroby sercowo-naczyniowe, cukrzycę typu 2, nowotwory, udar, a także problemy natury psychicznej.
Otyłość to poważny problem
O otyłości mówiono dużo podczas debat Wprost i NewsMed na Forum Ekonomicznym w Karpaczu. Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka w czasie panelu poświęconego chorobom cywilizacyjnym i długości życia zwracała uwagę, że choroba otyłościowa jest przyczyną ponad 200 powikłań i chorób, które są ogromnym obciążeniem dla systemu ochrony zdrowia. Zdaniem ekspertów konieczne są szeroko zakrojone, ponadresortowe działania, aby zmniejszyć lub zapobiec epidemii otyłości.
– Nie radzimy sobie z problemem, ponieważ prowadzimy działania wycinkowe. Kraje, które prowadzą od lat działania systemowe radzą sobie najlepiej. Sprawdziły się strategie krajowe, współpraca z samorządami, międzysektorowa, połączona z refundacją leków, chirurgii bariatrycznej, poradą dietetyka czy psychologa – mówiła Marta Pawłowska, dyrektor Prezydium Partnerstwa na rzecz Profilaktyki i Leczenia Otyłości.
– Uważamy, że w Polsce powinna zostać stworzona strategia zapobiegania i leczenia otyłości – podkreślała Pawłowska.
Czytaj też:
Obecność cukrzycy zwiększa kilkukrotnie ryzyko powikłań kardiologicznych
Co planuje Ministerstwo Zdrowia?
Na problem otyłości uwagę zwrócił także poseł Marek Matuszewski w interpelacji skierowanej do Ministerstwa Zdrowia. Przytacza dane mówiące m.in. o tym, że choroby związane z otyłością sprawiają, że Polacy żyją krócej średnio o ok. 4 lata w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała, a na otyłość choruje ok. 9 mln dorosłych osób w naszym kraju. Z tego powodu w ostatnim czasie leczonych było prawie 800 tys. pacjentów, którym udzielono łącznie 2,2 mln świadczeń.
W interpelacji stawia pytania m.in. o ogólnopolski plan profilaktyki nadwagi i otyłości, plan postępowania z pacjentami z otyłością, pomysły na skrócenie czasu oczekiwania na świadczenia w poradniach specjalistycznych diabetologicznych, endokrynologicznych i kardiologicznych, a także o planowane przez MZ kampanie profilaktyczne.
Działania w sprawie otyłości
W imieniu Ministerstwa Zdrowia odpowiedzi udzielił wiceszef resortu Wojciech Konieczny. Wymienia na wstępie istniejące programy resortu zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia związane z profilaktyką otyłości. Są to m.in.
- Narodowy Program Zdrowia na lata 2021-2025, w ramach którego prowadzone są inicjatywy mające na celu edukację zdrowotną oraz promowanie prozdrowotnego stylu życia. Jednym z celów operacyjnych NPZ jest profilaktyka nadwagi i otyłości.
- Programy strategiczne, w które wpisana jest realizacja działań z zakresu profilaktyki otyłości, obejmują także Narodowy Program Chorób Układu Krążenia na lata 2022-20322 oraz Narodową Strategią Onkologiczną na lata 2020-2030.
- W 2017 r. zostało utworzone Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. NCEŻ zajmuje się rozpowszechnianiem rzetelnej wiedzy w zakresie żywienia i zdrowego stylu życia, pozytywnej zmiany postaw i nawyków żywieniowych, co w konsekwencji przyczynia się do poprawy stanu zdrowia.
- W ramach NCEŻ w zostało uruchomione Centrum Dietetyczne Online, z którego usług mogą korzystać zarówno osoby zdrowe w celu profilaktyki chorób zależnych od stylu życia, jak i chore, dla których dieta stanowi istotny element skutecznego leczenia.
- W październiku startuje konkurs „Rodzinna Akcja: Zdrowa Rywalizacja", który ma promować prozdrowotne nawyki żywieniowe i aktywność fizyczną wśród wszystkich członków rodziny.
- Instytut Matki i Dziecka (IMiD) realizuje zadanie: Monitorowanie, wczesna diagnoza i interwencja w zakresie występowania nadwagi i otyłości oraz podwyższonego ciśnienia tętniczego krwi w populacji dzieci.
Czytaj też:
„Nie ma dobrej opieki kardiologicznej bez zwrócenia uwagi na masę ciała. To konieczność”
Ponadto, jak zaznacza Konieczny, należy też wspomnieć o innych działaniach NFZ mających na celu „wspieranie starań o zachowanie oraz przywrócenie prawidłowej masy ciała”:
- Portal Akademia.nfz.gov.pl.
- Portal Diety.nfz.gov.pl (propagowane są tam zdrowe nawyki żywieniowe, znajdują się też gotowe programy żywieniowe przeznaczone dla osób zdrowych, także chorych, dla których właściwa dieta jest istotna w łagodzeniu objawów i leczeniu m.in.nadwagi, zaparć czy cukrzycy)
- Portal Pacjent.gov.pl, na którym systematycznie publikowane są artykuły dotyczące profilaktyki i leczenia otyłości.
- Cykliczna akcja NFZ „Środa z profilaktyką”.
- Stanowiska ds. profilaktyki w oddziałach wojewódzkich NFZ.
Działania w najbliższym czasie
Konieczny wylicza, że w Ministerstwie Edukacji Narodowej trwają pracę nad wprowadzeniem nowego przedmiotu „edukacja zdrowotna”. Przedmiot będzie nauczany w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych od września 2025 r. Edukacja zdrowotna zastąpi wychowanie do życia w rodzinie.
Od 2021 r. działa pilotażowy program KOS-BAR dotyczący kompleksowej diagnostyki i leczenia świadczeniobiorców z otyłością olbrzymią, opierający się na scentralizowanym wielodyscyplinarnym leczeniu świadczeniobiorcy w ośrodku zapewniającym sprawną koordynację na każdym etapie leczenia, obejmującą monitorowanie efektów leczenia oraz całego procesu terapeutycznego.
Od 2019 r. realizowany jest w Ministerstwie Zdrowia projekt „Dostępność Plus dla zdrowia”, którego celem jest zapewnienie swobodnego dostępu do dóbr, usług oraz możliwości udziału w życiu społecznym i publicznym osób ze szczególnymi potrzebami, w tym także osób z otyłością. Jego wariantem jest projekt „Dostępność Plus dla AOS” dedykowany dla placówek Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej.
Czytaj też:
Dr Władysiuk: Trzeba zatrzymać rozwój chorób z kręgu CRM
Odpowiadając na pytanie dotyczące skrócenia czasu oczekiwania na świadczenia, wiceminister odpowiada, że
- Monitorowanie stanu zdrowia społeczeństwa w zakresie nadwagi i otyłości realizowane jest od urodzenia dziecka, w szczególności poprzez regularne badania bilansowe w POZ obejmujące m.in. pomiary masy ciała i wzrostu.
- W POZ realizowany jest program profilaktyki chorób układu krążenia, dla osób w wieku od 35 do 65 roku życia, obejmujący m.in. badania biochemiczne krwi, pomiar ciśnienia tętniczego krwi, określenie BMI. Program stanowi także przesiew w kierunku nadwagi i otyłości oraz zawiera element edukacji zdrowotnej w zależności od wyników badań.
- Wdrażane są rozwiązania mające na celu poprawę funkcjonowania poradni. Poprzez wskaźniki finansowe premiowani są świadczeniodawcy, u których skróceniu ulega czas oczekiwania na poradę, a diagnoza postawiona zostaje w określonym terminie.
Konieczny zaznacza też, że wprowadzane są standardy kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, diagnosty laboratoryjnego, fizjoterapeuty i ratownika medycznego, które obejmują także zagadnienia związane z edukacją zdrowotną oraz otyłością i nadwagą.
Na koniec wiceminister wspomina, że w Ministerstwie Zdrowia planowane jest powołanie zespołu roboczego do spraw przeciwdziałania otyłości przy Radzie do spraw Zdrowia Publicznego. Zadaniem Zespołu będzie przeprowadzenie analizy systemu ochrony zdrowia w zakresie przeciwdziałania otyłości oraz wypracowanie propozycji rozwiązań w zakresie zmniejszenia liczby osób z chorobą otyłościową w Polsce.