Tak wynika z raportu (na podstawie danych Policji) opracowanego przez dr. hab. Adama Czabańskiego i dr Halszkę Witkowską z Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego.
Ustępuje efekt pandemii
Nawet jeśli nadal obserwuje się niewielkie wzrosty liczby prób samobójczych, to nie przekłada się to na liczbę samobójstw, która od wielu miesięcy sukcesywnie spada. Należy pamiętać, że wzrost zgłoszonych prób samobójczych, może łączyć się także ze wzrostem świadomości społecznej w zakresie pomocy osobom w kryzysie samobójczym i po próbach samobójczych.
Liczby samobójstw w roku 2024 układają się w pewien zarysowujący się trend ogólnego spadku. Jakie mogą być tego przyczyny?
- Rozwijający się system profilaktyki zapobiegania zachowaniom samobójczym w Polsce przyczynia się do odnotowywanych obecnie spadków liczby samobójstw – nowy model psychiatrii dzieci i młodzieży oraz Krajowy Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym.
- Wzrost świadomości społecznej.
- Zanikający negatywny wpływ pandemii COVID-19 i wynikających z niego niedogodności (przymusowa izolacja, nauka zdalna) na dzieci i młodzież, ale także na pozostałą część populacji.
Rok 2024 jest już drugim, w którym sukcesywnie zmniejsza się liczba samobójstw dzieci i młodzieży.
Jednak, jak zaznaczają specjaliści, w obecnym roku istnieje niebezpieczeństwo negatywnego wpływu powodzi (jej skutków) na dynamikę samobójstw mieszkańców zalanych obszarów. Należy także zwrócić szczególną uwagę na wciąż wysoką liczbę prób samobójczych wśród dziewcząt.
Samobójstwa w Polsce
Eksperci piszą, że każdego dnia w Polsce około 13 osób odbiera sobie życie, z czego około 11 to mężczyźni. Mężczyźni prawie pięć razy częściej odbierają sobie życie, niż kobiety.
Od 2020 r. liczba samobójstw w Polsce nieznacznie się zmieniała, można mówić o spadkach i wzrostach na poziomie maksymalnie 2,4 proc. (rok 2022 i 2023). W stosunku do roku 2020 w roku 2023 nastąpił wzrost liczby samobójstw o 1,3 proc. Porównując jednak rok 2020 do 2024, widzimy natomiast spadek liczby samobójstw o 6,2 proc.
Najbardziej widoczny spadek liczby samobójstw w Polsce nastąpił w ostatnim okresie, pomiędzy rokiem 2023 a 2024 (7,4 proc.) – 388 samobójstw mniej. To największy spadek od 10 lat! W 2014 r. liczba samobójstw wynosiła 6165 a w ubiegłym – 4845. W tym okresie odnotowano spadek o ponad 21 proc., czyli 1320 samobójstw mniej.
Samobójstwa wśród najmłodszych
Jak wyglądają te dane w grupie wiekowej do 18 lat?
W latach 2020-2023 wciąż wzrastała liczba dziewcząt, które popełniły samobójstwo. Od roku 2020 wzrost ten wyniósł 63,4 proc. Z kolei wśród chłopców przyrost samobójstw następował w latach 2020-2022, natomiast w roku 2023 wyraźnie liczba samobójstw się zmniejszyła o 17,8 proc. w stosunku do roku 2022. W całej populacji dzieci i młodzieży liczba samobójstw zmniejszyła się o 7 proc.
Porównując rok 2023 i 2024 widzimy duży spadek liczby samobójstw na poziomie 12,4 proc.
W stosunku do roku 2022, kiedy to wystąpił szczyt samobójstw dziewcząt i chłopców (okres pandemii COVID-19) liczba samobójstw wśród nich zmniejszyła się o 18,6 proc. Wyraźnie rysuje się tu utrzymujący się trend malejący, który jest większy niż spadek liczby osób w grupie powyżej 19 roku życia.
To jest bardzo pocieszająca informacja, ponieważ oznacza, że pomimo niewielkiego wzrostu liczby odnotowanych przez KG Policji prób samobójczych (3 proc.), samobójstw jest znacznie mniej. Trend ten utrzymuje się już 24 miesiące.
Statystyki dotyczące dorosłych
W stosunku do roku 2020 liczba samobójstw kobiet z grupy wiekowej 19-64 lata wzrosła w roku 2023 o 8,7 proc. Natomiast wśród mężczyzn wzrost wyniósł 1,9 proc.
W międzyczasie w roku 2022 liczba samobójstw mężczyzn w wieku 19-64 lata zmniejszyła się w stosunku do 2021 r. o niemal 4,3 proc.
W całej populacji osób w tych grupach wiekowych w latach 2020 do 2023 nastąpił wzrost samobójstw o 2,8 proc. Natomiast w zeszłym roku odnotowano zmniejszenie się liczby samobójstw w tych grupach wiekowych o 8,9 proc.
Wśród seniorów coraz mniej samobójstw
W grupie wiekowej 65 plus w latach 2020-2022 obserwowano niewielki wzrost liczby samobójstw wśród kobiet o 6,7 proc., by w roku kolejnym liczba ta zmniejszyła się o 13,9 proc.
Wśród starszych mężczyzn (65+) sukcesywnie od roku 2020 liczba samobójstw spada. Do roku 2023 spadek ten wyniósł 6,8 proc.
W populacji ogólnej osób w tym wieku od roku 2020 spadek do roku 2024 wyniósł 7,9 proc.
Wzrasta liczba prób samobójczych
W ostatnich latach obserwuje się stopniowy wzrost liczby prób samobójczych w całej populacji. Jednak jak zaznaczają autorzy raportu, oficjalne dane do zaledwie część zjawiska.
Wzrost ten ma tendencję wyhamowującą: w roku 2021 wzrost wyniósł 24 proc., w roku 2022 niespełna 11 proc., a w roku 2023 – 1,8 proc. W ubiegłym roku zaobserwować można wzrost o 5,9 proc.
Nieprzerwane od roku 2020 wzrosty liczby prób samobójczych (zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn) świadczą o tym, że bliscy, członkowie rodziny, znajomi, przyjaciele osób w kryzysie mają coraz większa świadomość realności zagrożenia tych osób śmiercią i poprzez telefon alarmowy 112 wzywają do akcji ratowniczej także funkcjonariuszy Policji. Ta aktywizacja osób w społeczeństwie jest pozytywnym trendem.
Także wśród najmłodszych
W grupie wiekowej 0-18 lat największy przyrost prób samobójczych odnotowano wśród dziewcząt. Od roku 2020 do 2023 nastąpił ponadtrzykrotny przyrost, o 315 proc. Wśród chłopców w analogicznym okresie wzrost wyniósł 178 proc.
Wśród dziewcząt i chłopców wzrost w latach 2020-2023 wyniósł 270 proc. Między rokiem 2020 a 2021 wzrost prób wynosił 86 proc., a między rokiem 2021 a 2022 był kolejny wzrost, ale już o 41 proc. Pomiędzy rokiem 2022 a 2023 wzrost był na poziomie 3 proc.
Między 2023 a 2024 rokiem liczba prób samobójczych najmłodszych mieszkańców Polskie wzrosła również o 3 proc. – 60 prób więcej. Możemy zatem mówić o trendzie hamującym.
Ważne numery telefonów
Jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy, odczuwasz lęk i smutek, czujesz się przygnębiony, przeżywasz kryzys emocjonalny, nie radzisz sobie ze stresem, masz myśli samobójcze, możesz skorzystać z pomocy, dzwoniąc pod jeden z poniższych numerów:
- 800 12 12 12 – telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka (24 godziny na dobę, siedem dni w tygodniu),
- 800 70 22 22 – linia wsparcia dla osób w stanie kryzysu psychicznego (czynna całą dobę),
- 116 111 – telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, prowadzony przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę (czynny przez cały tydzień, 24 godziny na dobę),
- 800 12 00 02 – Niebieska Linia, ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie (czynny całą dobę),
- 22 628 52 22 – telefon zaufania dla osób LGBT+ (od poniedziałku do piątku w godzinach 18:00 – 21:00).
Czytaj też:
„Nie pozwólcie nam umierać!”. Jest projekt ustawy o zdrowiu psychicznym dzieci