Prof. Robert Rejdak: Zjazd będzie podsumowaniem ostatniego roku, jeśli chodzi o dokonania i osiągnięcia polskiej okulistyki – dzielimy się swoimi doświadczeniami w szerokim gronie specjalistów.
Polska okulistyka jest bardzo ceniona na świecie, jesteśmy na bardzo wysokim poziomie. W tym roku odwiedziłem wszystkie najważniejsze kongresy europejskie, niedawno wróciłem z Amerykańskiej Akademii Okulistyki, dlatego mam ogląd na to, co dzieje się w okulistyce.
W żadnym obszarze nie ustępujemy światu, jeśli chodzi o wprowadzanie nowości – zarówno w diagnostyce, jak i terapii zachowawczej czy chirurgii.
Z dużym zadowoleniem muszę powiedzieć, że często to właśnie do nas w pierwszej kolejności przychodzi przemysł farmaceutyczny z nowymi technologiami; testujemy je i opiniujemy. Również nowe leki, jakie są na rynku, wprowadzamy w Polsce jako jedni z pierwszych. Rekomendacje Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich są analizowane i brane pod uwagę przez okulistów z innych krajów. Dotyczy to np. najnowszych trendów antybiotykoterapii, opieki pooperacyjnej po zabiegach chirurgicznych.
Mamy wzorcowy program lekowy leczenia chorób plamki – pod tym względem jesteśmy w światowej czołówce. Stał się wzorcem; jest kilka publikacji na poziomie światowym na podstawie wyników leczenia w ramach programu lekowego.
Podczas zjazdu będziemy też świętować 75-lecie wszczepienia pierwszej soczewki wewnątrzgałkowej. To wielkie święto, ponieważ zarówno okulistyka światowa, jak i pacjenci otrzymali niezwykle ważne narzędzie do leczenia – m.in. zaćmy. To historia, jednak technologie stale się rozwijają, dlatego mówimy o historii medycyny i okulistyki, ale też o przyszłości, ponieważ są nowe typy soczewek wewnątrzgałkowych. Służą one nie tylko leczeniu zaćmy, ale też korekcji wad refrakcji, krótkowzroczności, nadwzroczności, astygmatyzmu, starczowzroczności. Celem chirurgii zaćmy jest już obecnie całkowite „uwolnienie” pacjenta od okularów.
Będziemy też mówić o chirurgii siatkówki, leczeniu chorób plamki, okuloplastyce.
Będą też kursy tematyczne – pierwszy dzień będzie poświęcony kursom – myślę, że będzie to z korzyścią dla młodych lekarzy, którzy są na etapie szkolenia.
W wielu sesjach będą brać udział okuliści z zagranicy, to często sławy okulistyki światowej…
Będziemy mieli gości z zagranicy, m.in. z Niemiec, Włoch, Indii, ze Szwajcarii; reprezentowane będą wiodące kraje w różnych dziedzinach okulistyki. Wystosowaliśmy też zaproszenie do lekarzy okulistów z Ukrainy, są oni zwolnieni z opłaty zjazdowej, spodziewamy się ich na naszym kongresie.
Budujemy nowe trendy w okulistyce, jak np. Globalna Szkoła Leczenia Stożka Rogówki – prof. Ashraf Armia z Egiptu będzie dużo mówić o nowych trendach w diagnostyce i terapii stożka rogówki. To właśnie w Lublinie i w Polsce powstała pierwsza filia w tej części Europy Globalnej Szkoły Leczenia Stożka Rogówki. To bardzo nowoczesna diagnostyka i sposób leczenia, dlatego to zagadnienie skupia uwagę okulistów z całego świata, ponieważ wiemy, że stożek rogówki prowadzi do nieodwracalnej ślepoty u ludzi młodych. Jest to bardzo ważna dziedzina zarówno w sferze diagnostyki, jak i wczesnego leczenia.
Stowarzyszenie Chirurgów Okulistów Polskich mocno stawia na współpracę międzynarodową…
Zjazd w Warszawie wpisuje się w politykę międzynarodową naszego stowarzyszenia. Zawsze podkreślamy, jak ważna jest ta współpraca. Współpracujemy z ośrodkami europejskimi, z Europejską Szkołą Zaawansowanych Studiów w Dziedzinie Okulistyki (ESASO) w Lugano w Szwajcarii; w Polsce mamy ośrodek ESASO w Lublinie. Zaczynamy też blisko współpracować z narodowymi stowarzyszeniami i towarzystwami okulistycznymi; tworzymy takie struktury, jak Globalna Szkoła Leczenia Stożka Rogówki czy Globalna Szkoła Chirurgii Oka. To są projekty, które, mam nadzieję, szybko wejdą w życie. Mamy kontakty z całym – w formie wizyt indywidualnych, ale też kursów. Ważną częścią zjazdu będzie też sesja dotycząca organizacji leczenia okulistycznego w Polsce, tzw. sesja systemowa. Choć okulistyka jest w awangardzie zmian systemowych, jeszcze nie wszystkie problemy zostały rozwiązane? Przewodniczyć sesji systemowej będzie prof. Marek Rękas, będą poruszone tematy nowych kierunków, jeśli chodzi o organizację polskiej okulistyki. Dużo chcemy też mówić o leczeniu chorób rogówki, problemie przeszczepów rogówki, ponieważ w Polsce wciąż wykonujemy za mało przeszczepów na tle Europy. Od pewnego czas bardzo intensywnie nad tym pracujemy. Potrzebne są rozwiązania prawne, jeśli chodzi o możliwość pobierania tkanek. Myślę, że bardzo dużą zmianą systemową w Polsce będzie włączenie optometrystów do opieki okulistycznej. Pozwoli światem, powstają wieloośrodkowe publikacje z naszym udziałem.
Czytaj też:
Okulista o artystach, którzy tracili wzrok: „Degasowi zalecilibyśmy okulary z filtrem”
Od początku wojny w Ukrainie SCOP bardzo też pomaga ofiarom tej wojny, jak również okulistom pracującym w Ukrainie. Jak ta współpraca się rozwija?
Cały czas współpracujemy; wykonujemy zabiegi u osób, które przyjechały do Polski i potrzebują wykonania zabiegów planowych; sporo pacjentów z Ukrainy jest operowanych w Polsce. Przeprowadzamy też konsultacje telemedyczne, współpracujemy w oparciu o granty. Bardzo żywo rozwija się też współpraca z ośrodkami we Lwowie, Kijowie, Winnicy, Łucku. Zarówno ja, jak i szereg innych osób bierzemy udział w zjazdach okulistycznych odbywających się w Ukrainie (osobiście lub online). Mamy stałe wizyty szkoleniowe w naszych ośrodkach lekarzy z Ukrainy. Tak więc nasza działalność to zarówno pomoc pacjentom, jak też szeroka pomoc edukacyjna dla lekarzy – w formie wizyt indywidualnych, ale też kursów.
Ważną częścią zjazdu będzie też sesja dotycząca organizacji leczenia okulistycznego w Polsce, tzw. sesja systemowa. Choć okulistyka jest w awangardzie zmian systemowych, jeszcze nie wszystkie problemy zostały rozwiązane?
Przewodniczyć sesji systemowej będzie prof. Marek Rękas, będą poruszone tematy nowych kierunków, jeśli chodzi o organizację polskiej okulistyki. Dużo chcemy też mówić o leczeniu chorób rogówki, problemie przeszczepów rogówki, ponieważ w Polsce wciąż wykonujemy za mało przeszczepów na tle Europy. Od pewnego czas bardzo intensywnie nad tym pracujemy. Potrzebne są rozwiązania prawne, jeśli chodzi o możliwość pobierania tkanek.
Myślę, że bardzo dużą zmianą systemową w Polsce będzie włączenie optometrystów do opieki okulistycznej. Pozwoli to na wykonywanie szybciej badań przesiewowych, wcześniejszą diagnostykę.
Część osób pójdzie na badania okulistyczne czy dobór okularów do optometrysty, dzięki czemu lekarz będzie mógł zajmować się przede wszystkim leczeniem pacjentów.
Co według Pana jest największym sukcesem, ale też wyzwaniem w okulistyce?
Bardzo cieszy mnie, że wchodzą coraz dłużej działające leki z zakresu leczenia chorób plamki: możemy rzadziej podawać iniekcje; odstępy mogą być już nawet 4-miesięczne, a w drugim roku leczenia w niektórych przypadkach można już podawać leki nawet tylko dwa razy. To rewolucja w stosunku do leczenia comiesięcznego, a pamiętajmy, że jeszcze kilka lat temu pacjenci w ogóle nie mieli szans na terapię. Mamy też soczewki wewnątrzgałkowe zarówno do leczenia zaćmy, jak też pozwalające całkowicie uwolnić się od okularów; są soczewki fakijne, które pozwalają na to, by po wszczepieniu korygować wady wzroku. To nowe trendy, które bardzo rozwijają się w okulistyce.
Mamy już możliwość leczenia skojarzonego ciężkich chorób, takich jak zapalenie błony naczyniowej; są nowe technologie w chirurgii wewnątrzgałkowej, które pozwalają na coraz precyzyjniejsze, szybsze i bezpieczniejsze przeprowadzanie operacji. Rozwijają się też takie kierunki jak mikroskopia cyfrowa, czyli technologia 3D. Mikroskopy cyfrowe zamiast układu optycznego mają kamery – to rozwój, jeśli chodzi o rozpowszechnienia nowych technologii.
W Polsce rozwijamy przeszczepy rogówki; chcemy, by było ich więcej, by pacjenci krócej czekali na przeszczepy. Możemy zastosować nowe technologie w oparciu o materiał, który pochodzi od dawców – myślę tu zarówno o przeszczepach drążących, warstwowych, jak też o nowych rodzajach technik operacyjnych stożka rogówki. Często jako jedni z pierwszych na świecie mamy dostęp do wielu nowych technologii.
Czytaj też:
Prof. Jerzy Nawrocki: To największe osiągnięcie w polskiej okulistyce
W okulistyce wciąż pojawiają się nowe technologie, jak mikroskopy cyfrowe, ale też coraz większą rolę zaczyna odgrywać telemedycyna, sztuczna inteligencja?
To prawda, coraz częściej wykorzystujemy nowe technologie. Pojawiają się też techniki obrazowania całej gałki ocznej w oparciu o różne technologie OCT, co oczywiście jest wspomagane algorytmami sztucznej inteligencji. Wiele chorób będzie można rozpoznać szybciej, czasem w sposób zupełnie nieinwazyjny. Dzięki algorytmom sztucznej inteligencji będzie można szybciej postawić diagnozę, ale oczywiście lekarz ostatecznie zweryfikuje wynik. Choć muszę powiedzieć, że już dziś AI w sposób niezwykle trafny diagnozuje, analizując obrazy. Techniki – zarówno diagnostyki, jak i przesyłania wyników na odległość – będą się coraz bardziej rozwijać.
Prof. dr hab. n. med. Robert Rejdak – przewodniczący Stowarzyszenia Chirurgów Okulistów Polskich, kierownik Katedry i Kliniki Okulistyki Ogólnej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, dyrektor ds. szkoleń w Europejskiej Szkole Zaawansowanych Studiów w dziedzinie Okulistyki (ESASO). Specjalizuje się w chirurgii zaćmy oraz chirurgii ciała szklistego i siatkówki. Przeprowadził ponad 50 tys. interwencji chirurgicznych, zarówno operacji zaćmy, jak i witrektomii. Pierwszy w Polsce przeprowadził operacje wszczepienia soczewki plamkowej Schariotha, jak również tzw. soczewek teleskopowych.