W piątek do szpitala we Wrocławiu trafił 6-latek w stanie ciężkim chory na błonicę. Dziecko nie było szczepione. Chłopiec wciąż przebywa w szpitalu, jego stan jest stabilny. W tym samym szpitalu przebywa również dorosły pacjent z podejrzeniem błonicy, który miał kontakt z chorym dzieckiem. Główny Inspektorat Sanitarny obecnie ustala tożsamość pasażerów samolotów, którymi z Zanzibaru do Polski podróżowało dziecko z błonicą.
Błonica – jak się można zakazić?
Błonica, (dyfteryt, krup lub dławiec) to ostra i ciężka choroba zakaźna, wywoływaną przez bakterie zwane maczugowcami błonicy (Corynebacterium diphteriae).
Ponieważ maczugowce błonicy znajdują się w wydzielinie błon śluzowych oraz na skórze, do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorym, nosicielem, ozdrowieńcem jak również pośrednio przez kontakt z zanieczyszczonymi przez te osoby przedmiotami. Znacznie rzadziej dochodzi do zakażenia przez kontakt z zakażonymi zwierzętami, takimi jak koty, psy i konie.
Okres wylęgania się choroby (okres od zakażenia do wystąpienia objawów) wynosi średnio od 2 do 4 dni, czasami nawet do 10 dni. Zakaźność utrzymuje się bardzo długo od momentu wylęgania choroby, przez cały okres objawów, aż do kilku dni po ustąpieniu błonicy.
Objawy towarzyszące chorobie są zależne od produkowanej przez te bakterie toksyny, która wywołuje zmiany w sercu, układzie nerwowym oraz układzie oddechowym (zmiany martwicze w gardle, krtani, nosie, na migdałkach podniebiennych). Podstawową postacią jest błonica górnych dróg oddechowych – gardła i krtani (dyfteryt), rzadziej pojawia się błonica krtani i tchawicy (krup) lub błonica nosa.
Choroba jest śmiertelnie niebezpieczna
Pierwsze objawy błonicy pojawiają się w gardle, na migdałkach, w krtani, rzadziej w nosie, na spojówkach i błonach śluzowych narządów płciowych.
Jak wyjaśnia serwis Szczepienia.info, w miejscach wniknięcia do organizmu bakterie wywołują martwicę tkanek, tzw. pseudobłony rzekome mające postać szarych, półprzezroczystych lub czarnych nalotów, krwawiących przy próbie oderwania. Razem z powiększającymi się szyjnymi węzłami chłonnymi i obrzękiem szyi mogą prowadzić do zwężenia światła gardła i krtani, oraz zgonu w wyniku niewydolności oddechowej lub zatrzymania krążenia.
Maczugowce błonicy wydzielają silną toksynę błoniczą, która rozprzestrzeniając się w organizmie, może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu wielu narządów, tj. zapalenia mięśnia sercowego, martwicy cewek nerkowych. Mogą również wystąpić powikłania neurologiczne, takie jak porażenie podniebienia i tylnej ściany gardła, porażenie mięśni odpowiedzialnych za ruchy gałek ocznych, porażenia kończyn i mięśni twarzy.
Kto jest szczególnie zagrożony?
Jak przypominają lekarze i wirusolodzy, jedynym skutecznym sposobem zabezpieczenia się przed zachorowaniem na błonicę jest podanie szczepionki przeciwko tej chorobie. Podawane są cztery dawki szczepionki w ciągu pierwszych dwóch lat życia, potem także preparaty przypominające.
To sprawia, że szczególnie zagrożoną grupą są niezaszczepione dzieci, tak jak jest to w przypadku 6-latka z Wrocławia.
W grupie ryzyka znajdują się też:
- osoby z niedoborami odporności, szczególnie pacjenci onkologiczni oraz osoby zarażone wirusem HIV,
- osoby starsze,
- osoby odwiedzające regiony szczególnie zagrożone błonicą (Indie, Azji Południowo-Wschodnia, Afryka Subsaharyjskiej, Ameryka Łacińska),
- pracownicy systemu ochrony mający kontakt z materiałem biologicznym zawierającym bakterie wywołujące błonicę i opiekujące się chorymi na błonicę.
Szczepienia przeciwko błonicy
W Polsce błonica objęta jest programem obowiązkowych szczepień (darmowych), dotyczy to dzieci i młodzieży do 19 roku życia.
Jak informuje serwis Szczepieni.info, do czasu wprowadzenia masowych szczepień błonica była przyczyną częstych epidemii, cechujących się wysoką śmiertelnością. W latach pięćdziesiątych XX wieku w Polsce rejestrowano ok. 40 tys. zachorowań i 3 tys. zgonów rocznie.
Sytuacja radykalnie zmieniła się po wprowadzeniu powszechnych szczepień ochronnych w 1954 r. Obecnie w Polsce nie rejestruje się przypadków błonicy lub zaledwie kilka przypadków rocznie. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PZH w 2024 r. zanotowano w Polsce dwa przypadki błonicy, w 2023 r. – jeden, a w 2022 r. żadnego.
Szczepionka przeciw błonicy należy do szczepionek inaktywowanych, zawiera oczyszczoną nieaktywną toksynę błoniczą (toksoid).
Szczepienie jest realizowane w postaci szczepionki skojarzonej przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP/DTaP), a w przypadku przeciwwskazań do szczepień przeciw krztuścowi szczepionką DT (przeciw błonicy i tężcowi) lub jako szczepionka monowalentna D (przeciw błonicy).
Według kalendarza szczepień każde dziecko powinno zostać zaszczepione 4 dawkami szczepionki DTP: w drugim miesiącu życia, następie w 3-4, 5-6 i 16-18 miesiącu życia. Następnie podawane są dawki przypominające w momencie ukończenia 6, 14 i 19 lat.
Z upływem czasu odporność przeciw błonicy maleje, dlatego osobom dorosłym zalecane są dawki przypominające co 10 lat, w szczególności osobom podróżującym oraz tym, które mają kontakt z osobami przybywającymi z krajów endemicznego występowania błonicy.
Czytaj też:
Czy obowiązkowe szczepienie dziecka może być wykonane bez zgody rodzica? MZ wyjaśnia