Szczepionka to specjalny preparat medyczny, który pomaga naszemu organizmowi nauczyć się, jak bronić się przed konkretną chorobą. Dzięki szczepieniu układ odpornościowy potrafi rozpoznać zagrożenie i szybko na nie zareagować – zanim choroba zdąży się rozwinąć.
Po co się szczepimy
To trochę jak trening dla organizmu: szczepionka „pokazuje” mu, jak wygląda wróg (czyli bakteria lub wirus), ale bez wywoływania pełnej choroby. Dzięki temu organizm buduje tzw. pamięć immunologiczną, która pozwala skutecznie walczyć z prawdziwą infekcją, jeśli do niej dojdzie.
Celem szczepienia jest nie tylko uniknięcie choroby, ale przede wszystkim ochrona przed jej ciężkim przebiegiem i powikłaniami. Dzięki szczepionkom wiele chorób, które kiedyś były śmiertelne, dziś występuje bardzo rzadko albo przebiega łagodnie.
Szczepienie to sposób, by bezpiecznie i świadomie wzmocnić swoją odporność, zanim zetkniemy się z groźnym wirusem czy bakterią. To także ochrona osób z naszego otoczenia – dzieci, seniorów, osób przewlekle chorych – którzy mogą nie mieć tak silnego układu odpornościowego.
Czytaj też:
Dr Sutkowski: Ci, którzy się nie zaszczepili, radzą sobie gorzej
Rodzaje szczepionek
Szczepionki różnią się tym, jak są zrobione i jak działają. Podstawowe typy to:
szczepionki żywe
- zawierają osłabione drobnoustroje, które potrafią się namnażać, ale nie wywołują choroby
- dają bardzo silną i trwałą odporność, często już po jednej dawce
- ich działanie przypomina naturalne przechorowanie, ale bez ryzyka powikłań
szczepionki inaktywowane
- zawierają zabite drobnoustroje lub tylko ich fragmenty (antygeny)
- są całkowicie bezpieczne, ale zwykle potrzebują kilku dawek i dodatkowych składników (adiuwantów), by dobrze pobudzić odporność
szczepionki mRNA i wektorowe
- to szczepionki nowej generacji
- nie zawierają wirusa ani jego fragmentów, ale informację genetyczną, na podstawie której nasze komórki same produkują antygen – czyli coś, co uruchamia odpowiedź odpornościową
- to nowoczesna i bardzo skuteczna metoda ochrony przed groźnymi wirusami.
Choroby zakaźne – groźne skutki
Choroby zakaźne mogą prowadzić do poważnych powikłań, a nawet zagrażać życiu. Szczepienia chronią przed wieloma z nich, zarówno dzieci, jak i dorosłych.
Czytaj też:
Prof. Targowski: Starzejemy się i starzeje się nasz układ immunologiczny
Co może się wydarzyć, jeśli nie jesteśmy zaszczepieni?
świnka u chłopców – zakażenie świnką w okresie dojrzewania może doprowadzić do zapalenia jąder, a w konsekwencji – do niepłodności
różyczka w ciąży – jeśli kobieta zachoruje na różyczkę w pierwszym trymestrze ciąży, może to spowodować ciężkie uszkodzenia płodu, np. głuchotę, wady serca czy niepełnosprawność dziecka
odra – odra może prowadzić do trwałej utraty wzroku, głuchoty, niepełnosprawności intelektualnej, a nawet śmierci
polio (choroba Heinego-Medina) – zakażenie wirusem polio może skończyć się trwałym paraliżem – także mięśni odpowiedzialnych za oddychanie, a w skrajnych przypadkach nawet zgonem
błonica – może powodować trudności w oddychaniu, zatrzymanie akcji serca i uszkodzenie układu nerwowego, to choroba, która może zagrażać życiu
krztusiec (koklusz) – u niemowląt może powodować zapalenie płuc, bezdech, drgawki, a nawet śmierć, u dorosłych prowadzi często do powikłań takich jak omdlenia, zaburzenia snu, nietrzymanie moczu, a nawet złamania żeber z powodu intensywnego kaszlu
wirus HPV – wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) to główna przyczyna raka szyjki macicy, ale może też prowadzić do innych nowotworów u kobiet i mężczyzn – np. nowotworów gardła, odbytu czy prącia.
Szczepienia obowiązkowe
Każdego roku Główny Inspektorat Sanitarny przygotowuje Kalendarz Szczepień – czyli wykaz szczepień obowiązkowych i zalecanych. Lekarze podkreślają – niezaszczepione dziecko jest narażone na poważne choroby i ich groźne powikłania.
- Szczepionki są projektowane tak, aby były najskuteczniejsze w określonym wieku. Właściwy wiek przyjęcia szczepień pozwala na uzyskanie maksymalnej ochrony, gdy dziecko jest najbardziej narażone na konkretne choroby. Kalendarze szczepień opierają się na badaniach naukowych i rekomendacjach ekspertów. Przestrzeganie tych zaleceń zapewnia, że dzieci otrzymują odpowiednią ochronę w odpowiednim czasie
– podkreśla prof. dr hab. n. med. i n. o zdrowiu Iwona Paradowska – Stankiewicz
Szczepienia obowiązkowe (bezpłatne) są finansowane przez państwo i chronią przed takimi chorobami jak:
- gruźlica
- wirusowe zapalenie wątroby typu B
- rotawirusy
- błonica, tężec, krztusiec
- polio (nagminne porażenie dziecięce)
- Hib
- odra, świnka, różyczka
- pneumokoki.
- ospa wietrzna (w określonych przypadkach).
Czytaj też:
Dr Grzesiowski: Rezygnacja ze szczepień naraża na niebezpieczeństwo całe społeczeństwo