Gdy w kilka sekund pojawia się „najgorszy ból głowy w życiu”, opadanie kącika ust i wymioty, liczy się natychmiastowy telefon na 112. Udar krwotoczny, czyli wylew, stanowi tylko 10–15 proc. udarów, ale odpowiada za ponad połowę zgonów w ostrym okresie. Poznaj wczesne symptomy, by reagować, zanim będzie za późno.
Co to jest udar krwotoczny, objawy
Dochodzi do pęknięcia naczynia w mózgu i wylania krwi do tkanki nerwowej lub przestrzeni podpajęczynówkowej. Krew niszczy neurony, a rosnący krwiak gwałtownie zwiększa ciśnienie śródczaszkowe. Przyczynami są m. in. nieleczone nadciśnienie, tętniaki, guzy oraz nadmierna terapia przeciwkrzepliwa.
Charakterystyczne symptomy udaru krwotocznego:
- nagły, bardzo silny ból głowy („ból piorunujący”),
- sztywność karku, nudności, wymioty,
- osłabienie lub paraliż twarzy, ręki, nogi po jednej stronie,
- zaburzenia mowy – bełkot, trudność z wypowiedzeniem słów,
- zaburzenia widzenia – podwójne widzenie lub ślepota w jednym oku,
- nagłe zaburzenia świadomości – splątanie, senność, utrata przytomności,
- drgawki – występują częściej niż w udarze niedokrwiennym.
Objawy nasilają się z minuty na minutę – ich szybkie rozpoznanie zwiększa szansę przeżycia.
Czytaj też:
Udar mózgu może przyjść nagle. Jak rozpoznać udar niedokrwienny i szybko zareagować?
Test FAST też działa
Aby szybko sprawdzić, czy dana osoba może mieć udar, można zastosować test FAST:
F (Face): poproś o uśmiech – sprawdź asymetrię.
A (Arms): uniesienie obu rąk – jedna opada.
S (Speech): powtórzenie zdania – mowa niewyraźna.
T (Time): dzwoń na 112 – czas to mózg!
Pierwsza pomoc
Natychmiast wezwij pogotowie.
Ułóż pacjenta w pozycji bocznej, jeśli nieprzytomny, ale oddycha.
Nie podawaj jedzenia, płynów ani leków.
Zanotuj godzinę pojawienia się objawów.
Diagnostyka i leczenie w szpitalu
Badanie podstawowe to tomografia komputerowa. Leczenie polega na:
- szybkiej kontroli ciśnienia tętniczego i śródczaszkowego,
- odwróceniu działania leków przeciwkrzepliwych,
- w wybranych przypadkach chirurgicznym usunięciu krwiaka lub zabezpieczeniu tętniaka.
- intensywnym monitorowaniu i wczesnej rehabilitacji.
Czytaj też:
Udar mózgu atakuje w minutę. Sprawdź objawy, które mogą uratować życie!
Profilaktyka i czynniki ryzyka
Regularne pomiary ciśnienia, zdrowa dieta, aktywność fizyczna i niepalenie znacząco zmniejszają ryzyko wylewu.
Skuteczne leczenie chorób przewlekłych, regularne badania kontrolne, ograniczenie soli i tłuszczów nasyconych, dieta bogata w warzywa, owoce i pełne ziarna, a także minimum 150 min umiarkowanej aktywności tygodniowo oraz utrzymywanie prawidłowej masy ciała wyraźnie obniżają ryzyko krwotoku śródmózgowego.
Czynniki ryzyka:
- nieleczone nadciśnienie tętnicze,
- tętniaki, malformacje naczyniowe,
- palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu,
- choroby wątroby, zaburzenia krzepnięcia,
- leki przeciwkrzepliwe lub trombolityczne.
- guzy mózgu.
Liczy się szybkość reakcji
W pierwszych godzinach umiera nawet 40 proc. pacjentów z wylewem. Każde 30 minut opóźnienia zwiększa śmiertelność o 12 proc. Im szybciej rozpocznie się leczenie, tym mniejszy krwiak i mniejsza niepełnosprawność.
Udar krwotoczny to dramatyczny wyścig z czasem. Rozpoznanie piorunującego bólu głowy, asymetrii twarzy czy nagłych drgawek powinno natychmiast uruchomić procedurę „złotej godziny”. Twój telefon na 112 może uratować życie.
Czytaj też:
Prof. Szenborn: Te osoby mają większe ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Warto się zaszczepićCzytaj też:
Zawał przez chore dziąsła? Sprawdź, jak stan jamy ustnej wpływa na serce