Udar niedokrwienny to najczęstszy typ udaru mózgu – stanowi aż 80–85 proc. wszystkich przypadków. Dochodzi do niego w wyniku zablokowania dopływu krwi do części mózgu, najczęściej przez skrzeplinę, która powstała w sercu, tętnicach szyjnych lub bezpośrednio w naczyniach mózgowych. To stan nagły, który wymaga natychmiastowej interwencji. Każda minuta bez odpowiedniego leczenia zwiększa ryzyko nieodwracalnych uszkodzeń mózgu, a nawet śmierci.
Najczęstsze objawy udaru niedokrwiennego
Objawy udaru niedokrwiennego pojawiają się gwałtownie i zazwyczaj dotyczą jednej strony ciała. Ich charakter zależy od lokalizacji i rozległości niedokrwienia. Do najczęstszych symptomów należą:
- nagłe osłabienie lub paraliż twarzy, ręki lub nogi, zwykle po jednej stronie ciała – chory może mieć trudność z uniesieniem jednej ręki lub opada mu kącik ust,
- zaburzenia mowy – trudność w mówieniu, bełkotliwa mowa, problem ze zrozumieniem prostych zdań,
- zaburzenia widzenia – nagła utrata wzroku w jednym oku lub widzenie podwójne,
- zawroty głowy i zaburzenia równowagi – pacjent może mieć trudność z chodzeniem, chwieje się, może upaść,
- nagły, silny ból głowy – występuje rzadziej niż w udarze krwotocznym, ale może się pojawić,
- zaburzenia świadomości – senność, splątanie, trudności w koncentracji.
Te objawy mogą trwać kilka minut lub godzin – im szybciej zostaną rozpoznane i zgłoszone, tym większa szansa na uratowanie życia i ograniczenie skutków neurologicznych.
Czytaj też:
Prof. Szenborn: Te osoby mają większe ryzyko zawału serca i udaru mózgu. Warto się zaszczepić
Prosty test FAST – rozpoznanie w kilka sekund
Aby szybko ocenić, czy ktoś może mieć udar, warto zapamiętać cztery proste kroki znane jako test FAST:
F (Face – twarz): Poproś chorego, by się uśmiechnął. Czy jeden kącik ust opada?
A (Arms – ręce): Poproś, aby uniósł obie ręce. Czy jedna z nich opada?
S (Speech – mowa): Poproś o powtórzenie prostego zdania. Czy mówi wyraźnie?
T (Time – czas): Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów – dzwoń natychmiast na 112. Czas to mózg!
Każda minuta opóźnienia oznacza dalsze obumieranie komórek nerwowych – to około 2 miliony neuronów traconych co minutę bez leczenia.
Czytaj też:
Zawał przez chore dziąsła? Sprawdź, jak stan jamy ustnej wpływa na serce
Diagnostyka i leczenie
Po przyjęciu pacjenta z podejrzeniem udaru wykonywana jest natychmiastowa tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny głowy, aby potwierdzić typ udaru (niedokrwienny czy krwotoczny).
Jeśli udar jest niedokrwienny i pacjent trafi do szpitala odpowiednio wcześnie, możliwe jest podanie leku trombolitycznego, który rozpuszcza skrzeplinę i przywraca krążenie. W niektórych przypadkach stosuje się również zabieg mechanicznego usunięcia skrzepliny – tzw. trombektomię.
Czynniki ryzyka i profilaktyka
Udar niedokrwienny jest często następstwem innych schorzeń i stylu życia. Najważniejsze czynniki ryzyka to:
- nadciśnienie tętnicze,
- choroby serca (np. migotanie przedsionków),
- miażdżyca i wysoki poziom cholesterolu,
- cukrzyca,
- palenie papierosów,
- otyłość i brak aktywności fizycznej.
Profilaktyka polega na skutecznym leczeniu chorób przewlekłych, zdrowej diecie, aktywności fizycznej, kontroli ciśnienia i poziomu cukru we krwi oraz unikaniu używek. Dla osób z migotaniem przedsionków kluczowe znaczenie ma przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych.
Udar niedokrwienny mózgu to poważne zagrożenie, które wymaga szybkiej i zdecydowanej reakcji. Znajomość objawów i zasady testu FAST może uratować życie – Twoje lub bliskich. Nie ignoruj niepokojących sygnałów. W przypadku podejrzenia udaru natychmiast dzwoń na 112 i nie czekaj, aż objawy ustąpią. Czas ma kluczowe znaczenie.
Czytaj też:
Nie czekaj na pierwszy objaw. Sprawdź, co warto zbadać, zanim będzie za późno