Otyłość wciąż bywa postrzegana jako problem estetyczny. Tymczasem statystyki są alarmujące – w Polsce już 9 milionów dorosłych osób zmaga się z otyłością1, a niemal 12 mln Polaków ma nadwagę2. Dlaczego tak trudno zmienić podejście do tej choroby?
Magdalena Paradzińska, dyrektor generalna Novo Nordisk Pharma: Otyłość to jedno z największych wyzwań zdrowotnych XXI wieku, jednak nadal jest często traktowana jako kwestia estetyczna czy wynik braku samodyscypliny, a nie poważna choroba. To sprawia, że chorzy często doświadczają stygmatyzacji, zamiast otrzymać realne wsparcie. Dlatego tak ważna jest ciągła edukacja i podkreślanie, że otyłość to poważna choroba przewlekła, która wymaga kompleksowego leczenia.
Według danych WHO otyłość może prowadzić do ponad 200 powikłań, w tym chorób układu sercowo-naczyniowego, najczęstszej przyczyny zgonów w Polsce. Wśród pacjentów z otyłością aż 70 proc. umiera właśnie z ich powodu. Prognozy również są niepokojące – dane epidemiologiczne wskazują, że w 2035 roku liczba chorujących na otyłość wzrośnie do 12 milionów w Polsce, a na świecie do 2 miliardów.
Konsekwencje otyłości są nie tylko zdrowotne, ale również ekonomiczne. NFZ szacuje, że refundacja leczenia powikłań otyłości w 2023 roku wyniosła co najmniej 3,8 mld zł. Koszty pośrednie, takie jak absencja w pracy czy utrata produktywności, sięgają 15 mld rocznie. Te liczby tylko potwierdzają, że otyłość należy traktować jako problem społeczny i ekonomiczny, którego rozwiązanie wymaga współpracy wszystkich uczestników systemu ochrony zdrowia oraz konsekwentnych działań na poziomie krajowym.
Wspomniała Pani o stygmatyzacji osób chorych. Jak walczyć z tym problemem?
To ogromne wyzwanie. Przeprowadzone przez nas badanie pokazuje, że aż 69 proc. Polaków było świadkami przemocy słownej wobec osób z otyłością, a co trzeci chory na otyłość doświadczył negatywnych komentarzy w miejscu pracy.
Słowa mają ogromną moc oddziaływania na emocje i poziom samooceny ich odbiorcy. Krzywdzące stereotypy stanowią dodatkowe obciążenie emocjonalne, które utrudniają codzienne funkcjonowanie i mogą wpływać niekorzystnie na proces leczenia.
Dlatego w ramach naszej kampanii edukacyjnej „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”, stworzyliśmy słownik inkluzywnego języka, który ma pomagać nam wszystkim, a także pacjentom i lekarzom, rozmawiać o tej chorobie bez stygmatyzacji. Celem naszej kampanii jest budowanie społecznej świadomości o otyłości jako chorobie, dostarczanie rzetelnej wiedzy pacjentom i ich bliskim za pomocą strony ootylosci.pl, ale też właśnie zmniejszenie stygmatyzacji osób zmagających się z otyłością.
Tegoroczna odsłona kampanii prowadzona jest pod hasłem „Słuchaj serca. Lecz otyłość”. Ma symbolicznie przypomnieć nam o tym, żeby słuchać swojego ciała, swojego serca, bo to ono najwcześniej daje nam sygnały, że dzieje się coś niepokojącego. Z drugiej strony zwraca ono uwagę na to, że choroby sercowo-naczyniowe są jednymi z najczęstszych powikłań otyłości.
Wciąż jednak jeszcze w wielu środowiskach – nawet medycznych – panuje przekonanie, że otyłość to kwestia „słabej woli”, że „wystarczy mniej jeść i więcej się ruszać”. Jak to zmienić?
To jeden z największych mitów na temat otyłości. Prawda jest dużo bardziej złożona. Otyłość ma podłoże genetyczne, hormonalne i środowiskowe. Oczywiście, zmiana nawyków żywieniowych i aktywność fizyczna mają ogromne znaczenie dla zdrowia, ale w przypadku pacjentów z otyłością mogą nie być wystarczające. Redukcja masy ciała u chorych na otyłość, związana ze zmianą stylu życia nie przekracza zwykle 3-5 proc. wyjściowej masy ciała. Jest to korzystne dla zdrowia, ale może nie wystarczyć do normalizacji masy ciała i minimalizacji następstw otyłości.
W Novo Nordisk od lat podkreślamy, że to choroba, która wymaga kompleksowego leczenia i systemowego podejścia, tak jak każda inna choroba przewlekła. Współpracujemy ze środowiskiem medycznym, aby wspólnie tworzyć rozwiązania, które wesprą diagnozę, leczenie choroby otyłościowej oraz jej konsekwencji. Odpowiadając na potrzeby edukacyjne środowisk medycznych stworzyliśmy kompleksową platformę wiedzy o otyłości dla profesjonalistów medycznych – Forum dla otyłości.
Im wyższy jest wskaźnik BMI, tym większe ryzyko wystąpienia powikłań, takich jak m.in. cukrzyca typu 2, choroby układu mięśniowo-szkieletowego, nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca. Jak przerwać ten „zaklęty krąg”?
Kluczowa jest zmiana podejścia do leczenia otyłości – pacjentów z otyłością się nie odchudza. Redukcja masy ciała to tylko jeden z efektów leczenia otyłości. Głównym celem leczenia jest nie tyle zmniejszenie masy ciała, ile ochrona przed rozwojem powikłań, a w razie ich występowania – złagodzenie ich przebiegu, poprawa stanu zdrowia, a nawet remisja.
Skuteczne leczenie nadwagi i otyłości opiera na czterech filarach: zmiany nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej, terapii behawioralnej oraz w razie takiej decyzji lekarza farmakoterapii i/ lub operacji bariatrycznej. Każda osoba z nadwagą lub otyłością może rozpocząć rozmowę na temat nadmiernej masy ciała z lekarzem. Nie warto zwlekać z podjęciem decyzji o wizycie u lekarza. Niestety, czas sprzyja rozwojowi powikłań, a nie zdrowiu.
Novo Nordisk rozpoczynał swoją działalność, produkując leki dla pacjentów z cukrzycą. Czemu rozpoczęli Państwo działalność w obszarze leczenia otyłości?
W Novo Nordisk od ponad stu lat skupiamy się na leczeniu poważnych chorobach przewlekłych, które dotykają setek milionów pacjentów. Byliśmy świadkami, jak cukrzyca z choroby śmiertelnej stała się przewlekłym, kontrolowanym schorzeniem. Dziś podejmujemy podobne wyzwanie w leczeniu otyłości, chorobie, która jak już podkreśliliśmy w tej rozmowie, jest obecnie jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych naszych czasów. Aby to osiągnąć, musimy działać wielotorowo, poprzez tworzenie przełomowych odkryć naukowych, edukację, partnerstwa oraz działania na rzecz profilaktyki.
Jestem dumna z tego, że Polska ma swój duży udział w zapewnieniu dostępu do innowacyjnego leczenia. To właśnie w Warszawie znajduje się Centrum Rozwoju Badań Klinicznych. Obecnie prowadzimy ponad 50 badań klinicznych, umożliwiając tysiącom pacjentów dostęp do najnowocześniejszych terapii. W strukturach Novo Nordisk jesteśmy największą tego typu organizacją w Europie. Współpraca z polskimi lekarzami i ośrodkami medycznymi pozwala na tworzenie nowych standardów leczenia, a wiedza zdobyta podczas tych badań znacząco wzbogaca globalną medycynę. A to właśnie współpraca jest kluczem do postępu w medycynie – tylko razem ze środowiskiem medycznym, organizacjami pacjentów i instytucjami publicznymi możemy wprowadzać realne, przełomowe zmiany.
Nasze działania wykraczają jednak poza opracowywanie i dostarczanie leków. Wspieramy pacjentów poprzez edukację, dostarczanie praktycznych narzędzi i materiałów, które mogą im pomóc w zarządzaniu swoją chorobą oraz otrzymać wsparcie.
Mówiąc o leczeniu otyłości, nie sposób nie wspomnieć o analogach GLP-1. „The Economist” uznał je jako jedno z najbardziej przełomowych odkryć w historii leków. Jaka jest rola Novo Nordisk w opracowaniu tych leków?
Ta grupa leków powstała w laboratoriach firmy Novo Nordisk i została wprowadzona do obrotu w roku 2010. Pierwszy lek z tej grupy wprowadziliśmy w obszarze diabetologii, a następnie otyłości. Obecnie badamy nowe warianty tych cząsteczek, w celu jeszcze skuteczniejszego wsparcia pacjentów w redukcji masy ciała i zapobieganiu powikłaniom, jak również możliwości niesienia pomocy pacjentom w innych schorzeniach.
Na koniec chciałam zapytać, jakie są Pani dalsze plany dla Novo Nordisk w Polsce?
Chcemy być nie tylko liderem w leczeniu chorób przewlekłych, ale także kluczowym partnerem w budowaniu zdrowego społeczeństwa. Przez dużą część swojej kariery pracowałam w międzynarodowych strukturach firmy Novo Nordisk, a od prawie 4 lat mam przyjemność kierować polskim oddziałem.
I niezwykle mnie cieszy, że Polska odgrywa tak istotną rolę w strategii naszej firmy. Nasze Centrum Rozwoju Badań Klinicznych w Warszawie koordynuje badania w 12 krajach, a Novo Nordisk w Polsce zatrudnia już blisko 500 osób.
Umacniamy naszą pozycję, stale się rozwijamy, a jednocześnie wciąż najważniejsi są dla nas ludzie. Z jednej strony w centrum naszych działań stoi pacjent, z drugiej pracownicy. Dlatego zależy mi na budowaniu inspirującego i inkluzywnego środowiska pracy, w którym każdy czuje się doceniany. Cieszy mnie, że Novo Nordisk Polska już po raz piąty otrzymało certyfikat Great Place to Work, co dowodzi, że nasze wartości – szacunek, troska o ludzi, etyka i współpraca – to codzienna rzeczywistość, a nie tylko deklaracja.
1. Raport Naczelnej Izby Kontroli „Profilaktyka i leczenie otyłości u osób dorosłych”
2. Oszacowanie na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego: Odsetek osób w wieku powyżej 15 lat według indeksu masy ciała (BMI) [opublikowano 29.06.2020] oraz Rocznik Demograficzny 2024 [opublikowano 26.11.2024]
Rozmawiała: Joanna Kwiatkowska
Materiał powstał we współpracy z firmą Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o. (PL25PA00009)
Czytaj też:
Przebudowa serca, nerek i 200 powikłań. „Trzeba przerwać efekt kuli śnieżnej”