W czerwcu 2025 roku ukazał się raport „Społeczny obraz otyłości” przygotowany przez Zakład Zdrowia Populacyjnego Szkoły Zdrowia Publicznego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Raport prezentuje wyniki diagnozy postaw społecznych wobec choroby otyłościowej, a powstał w odpowiedzi na alarmujący trend widoczny w Polsce: od 1990 r. odsetek dorosłych żyjących z chorobą otyłościową wzrósł dwukrotnie, a odsetek nastolatków z otyłością zwiększył się czterokrotnie.
Z otyłością zmaga się aż 9 mln Polaków
Autorami raportu są dr n. med. Justyna Grudziąż-Sękowska oraz prof. dr hab. n. med. Mateusz Jankowski, kierownik Zakładu Zdrowia Populacyjnego Szkoły Zdrowia Publicznego CMKP.
– Dane epidemiologiczne są alarmujące, gdyż pokazują, że aż 56 proc. dorosłych Polek i Polaków zmaga się z problemem nadmiernej masy ciała, a choroba otyłościowa dotyczy nawet 9 mln mieszkańców Polski – podkreśla prof. Mateusz Jankowski.
– Prognozy wskazują, że do 2035 r. ponad 35 proc. dorosłych mężczyzn i ponad 25 proc. kobiet w Polsce będzie chorych na otyłość. Otyłość stanowi problem o znaczeniu populacyjnym, ale oprócz skutków zdrowotnych, wywołuje również poważne skutki społeczne i ekonomiczne – dodaje.
To poważny problem zdrowotny
Podstawą do opracowania raportu „Społeczny obraz otyłości” było badanie opinii publicznej przeprowadzone w maju 2025 r. wśród ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1088 dorosłych mieszkańców Polski w wieku 18–99 lat.
Badania ankietowe wskazują na to, że zdecydowana większość dorosłych mieszkańców Polski (85 proc.) postrzega otyłość jako chorobę i deklaruje, że choroba otyłościowa jest ważnym problemem zdrowotnym w Polsce (86 proc.). Kobiety częściej niż mężczyźni postrzegają otyłość jako chorobę i problem społeczny. Czynniki zależne od stylu życia, takie jak: brak aktywności fizycznej (82 proc.) i nieprawidłowo zbilansowana dieta (74 proc.) są najczęściej rozpoznawalnymi przyczynami otyłości wśród dorosłych mieszkańców Polski. Ponad połowa badanych dostrzega także rolę czynników hormonalnych (69 proc.) i genetycznych (66 proc.) w rozwoju otyłości.
Z raportu wynika, że 81 proc. badanych łączy otyłość z cukrzycą typu 2, 79 proc. – z nadciśnieniem, 74 proc. – z niewydolnością serca, a 65 proc. – z chorobą zwyrodnieniową stawów. Badania wskazują, że poziom wiedzy dorosłych mieszkańców Polski na temat powikłań choroby otyłościowej jest niewystarczający, szczególnie w kontekście wpływu choroby otyłościowej na sen (obturacyjny bezdech senny), zaburzenia endokrynologiczne i rozrodczość (zespół policystycznych jajników).
Dorośli mieszkańcy Polski w trakcie badania wskazali modyfikację stylu życia w postaci zmiany diety i zwiększenia aktywności fizycznej jako najczęściej rozpoznawalne metody leczenia otyłości. Wyniki badania pokazały relatywnie niski poziom świadomości na temat roli wsparcia psychologicznego jako metody wspomagającej terapię otyłości. Natomiast tylko połowa mieszkańców naszego kraju jest świadoma możliwości operacyjnego leczenia otyłości (chirurgia bariatryczna), a tylko co trzeci dorosły mieszkaniec Polski wiedział o możliwości zastosowania u chorych na otyłość leków wspomagających redukcję masy ciała.
Uprzedzenia wciąż istnieją
Badania wykazały, że nadal sporym problemem są uprzedzenia i stygmatyzacja osób z otyłością. Ponad 40 proc. dorosłych mieszkańców Polski postrzega otyłość jako powód do wstydu i skutek braku zainteresowania własnym zdrowiem. Mężczyźni częściej niż kobiety wyrażali takie poglądy.
– Nasze badania pokazały, że postawy wobec akceptacji otyłości są w polskim społeczeństwie bardzo podzielone. 46 proc. mieszkańców Polski deklarowało poparcie dla akceptacji nadwagi i otyłości jako różnorodności sylwetek, a 34 proc. było przeciwne – wskazuje dr n. med. Justyna Grudziąż-Sękowska.
– Kobiety istotnie częściej niż mężczyźni postrzegają otyłość jako chorobę, natomiast mężczyźni częściej postrzegają otyłość jako brak zainteresowania własnym zdrowiem. Co ciekawe najniższy poziom akceptacji osób z chorobą otyłościową występuje wśród najmłodszych respondentów (18–29 lat) – dodaje.
Konieczne działania systemowe
Autorzy badania podkreślają, że należy dążyć do wypracowania rozwiązań systemowych, które zapewniłyby chorym w Polsce dostęp do kompleksowej i koordynowanej opieki zdrowotnej obejmującej: wparcie w zakresie zmiany zachowań żywieniowych, podejmowanie aktywności fizycznej, wsparcie psychologiczne i konsultację dietetyczną, a w wybranych przypadkach również dostęp do świadczeń z zakresu chirurgii bariatrycznej i farmakoterapii.
Raport wskazuje, że istnieje potrzeba dalszego wdrażania działań edukacyjno-informacyjnych mających na celu zwiększenie poziomu świadomości społecznej na temat choroby otyłościowej, jej przyczyn i skutków.
– Szczególną uwagę należy zwrócić na działania edukacyjne dotyczące roli stylu życia w rozwoju choroby otyłościowej oraz wpływu modyfikacji stylu życia na zmniejszenie masy ciała – podkreśla dr n. med. Justyna Grudziąż-Sękowska.
– Potrzebne są zmiany legislacyjne wspierające zdrowe wybory żywieniowe i aktywność fizyczną oraz systemowe zapewniające realną pomoc osobom żyjącym z otyłością. Z tego powodu należałoby rozważyć wdrożenie interwencji legislacyjnych, mających na celu wspieranie prozdrowotnych wyborów w zakresie diety, w tym ograniczenia konsumpcji wysokoprzetworzonej żywności, nasyconych kwasów tłuszczowych, wysokosłodzonych napojów, szczególnie wśród dzieci i młodzieży – dodaje.
Autorzy raportu podkreślają, że skuteczne przeciwdziałanie otyłości może przynieść wymierne korzyści m.in.: zmniejszyć śmiertelność z powodu chorób serca i nowotworów, a także znacząco poprawić jakość życia całego społeczeństwa.
Czytaj też:
Leczenie otyłości. „Kilogramy są tylko środkiem do osiągnięcia celu”Czytaj też:
Jak żyć dłużej? Oto szkodliwe nawyki, które należy porzucić po 40-tce