Rak trzustki jest jednym z najgroźniejszych nowotworów. Szacuje się, że około 10 proc. osób, u których zdiagnozowano ten nowotwór, żyje dłużej niż pięć lat. Polskie statystyki są jeszcze mniej optymistyczne. Przeżycia pięcioletnie nie przekraczają 5 proc. To przede wszystkim dlatego, że rak rozwija się przez długi czas bez wyraźnych objawów, w 80-90 proc. przypadków choroba jest wykrywana w późnym stadium, gdy możliwości leczenia, zwłaszcza chirurgicznego, są poważnie ograniczone. Rak trzustki charakteryzuje się też wcześnie występującymi przerzutami.
Szczepionka może chronić przed nawrotem raka trzustki
Dlatego specjaliści cały czas szukają nowych opcji pozwalających poprawić statystyki dotyczące tego nowotworu. Być może taką się stanie szczepionka oparta na technologii mRNA.
W Nature ukazały się właśnie wyniki badań wskazujące, że szczepionka, w połączeniu z innym rodzajem immunoterapii, może stymulować długoterminową odpowiedź immunologiczną, która zmniejsza ryzyko nawrotu raka po operacji.
Jak wyjaśniają autorzy badania, aby szczepionki przeciwnowotworowe mRNA były skuteczne, muszą wytwarzać odpowiednio dużo limfocytów T, komórek odpornościowych chroniących organizm przed „najeźdźcami”. Limfocyty T powinny przetrwać długi czas u pacjentów onkologicznych, aby zachować zdolność wykrywania i zwalczania komórek nowotworowych. Największy problem polega na nauczeniu limfocytów T walki z komórkami, które organizm człowieka sam wytworzył. W przypadku raka trzustki było to wyjątkowo trudne.
Ale pojawiło się światełko w tunelu. Wyniki z I fazy badania klinicznego szczepionki o nazwie autogen cevumeran opracowanej przez BioNTech we współpracy z korporacją Genentech (będącą własnością Roche Group) wykazały, że preparat w połączeniu z innym rodzajem immunoterapii zwanym inhibitorem punktu kontrolnego stymulował odpowiedź immunologiczną przeciwko białkom znajdującym się w guzie.
Odpowiedź immunologiczna może być trwała
W badaniach wzięło udział 16 osób, którym usunięto guza trzustki, a następnie wykorzystano materiał genetyczny do zaprojektowania spersonalizowanych szczepionek mRNA, które miały uczyć układ odpornościowy atakowania komórek rakowych. U ośmiu uczestników badania po czterech latach wykryto limfocyty T ukierunkowane na nowotwór, to znaczy, że połowa pacjentów zareagowała na szczepionkę. O sześciu osób ze wspomnianej ósemki nie doszło do nawrotu raka.
To teoretycznie daje nadzieję na to, że stymulowana przez szczepionkę odpowiedź układu odpornościowego skierowana do walki z nowotworem może być trwała.
„Najnowsze dane z I fazy badania są zachęcające. Sugerują, że terapeutyczna szczepionka mRNA może mobilizować przeciwnowotworowe komórki T do tego, aby rozpoznawały komórki raka trzustki jako obce nawet wiele lat po szczepieniu” – powiedział dr Vinod Balachandran, naukowiec z The Olayan Center for Cancer Vaccines w nowojorskim Memorial Sloan Kettering Cancer Center, jeden z autorów badania.
Naukowcy szacują, że w przypadku osób, które reagują na szczepionkę, taka terapia mogłaby dać osiem lat życia więcej, a 20 proc. komórek T ma szanse przetrwać i funkcjonować przez bardzo długi czas, powstrzymując nowotwór przed nawrotem.
Czytaj też:
Alkohol zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwory. Najnowsze wyniki badań