Cukrzyca to przewlekła choroba, która występuje, gdy trzustka nie produkuje wystarczającej ilości insuliny, nie wytwarza jej w ogóle lub gdy organizm nie może skutecznie wykorzystać wytwarzanej insuliny. 27 czerwca to Światowy Dzień Walki z Cukrzycą.
Śmierć z powodu cukrzycy co 9 sekund
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, w której organizm niszczy komórki trzustki produkujące insulinę. Cukrzyca typu 2 to zaburzenie metaboliczne polegające przede wszystkim na zaburzeniach wydzielania insuliny. W populacji światowej 90-95 proc. przypadków dotyczy cukrzycy typu 2. Temu schorzeniu, w przeciwieństwie do cukrzycy 1, można zapobiec. Ryzyko pojawienia się cukrzycy typu 2 zwiększają takie elementy, jak nadwaga i otyłość, niezdrowa dieta i brak wystarczającej ilości ćwiczeń, a także czynniki genetyczne.
Z opublikowanego pod koniec zeszłego roku raportu przygotowanego przez „The Lancet” wynika, że ciągu trzech dekad odsetek osób chorych na cukrzycę się zwiększył dwukrotnie – z 7 do 14 proc. W 2022 r. chorowało 828 mln osób na całym świecie (to wzrost o 630 mln w porównaniu z rokiem 1990), z których aż 445 mln nie otrzymywało odpowiedniego leczenia.
W latach 1990–2022 częstość występowania tej choroby w populacji wzrosła w 131 krajach w przypadku kobiet i w 155 krajach w przypadku mężczyzn.
„Cukrzyca osiągnęła rozmiary pandemii, stanowiąc poważne zagrożenie zarówno dla zdrowia publicznego, jak i gospodarki” – mówiła Chantal Mathieu, prezes Europejskiego Stowarzyszenia Badań nad Cukrzycą.
W Polsce, według szacunków, jest około 3,5 mln osób z cukrzycą. 10 proc. z nich choruje na cukrzycę typu 1. 20 proc. chorych nie jest świadomych swojego stanu.
The International Diabetes Federation wylicza, że w 2024 r. cukrzyca i jej powikłania była przyczyną 3,4 mln zgonów (m.in. z powodów chorób nerek i sercowo-naczyniowych) na całym świecie. To oznacza, że co 9 sekund ktoś umierał z tego powodu. Co 5 sekund diagnozuje się kolejny przypadek choroby.
Powikłania mogą być dramatyczne
Jednym z najpoważniejszych problemów związanych z cukrzycą są jej powikłania. Długo utrzymujący się podwyższony lub niewłaściwie kontrolowany poziom cukru we krwi prowadzi do poważnych uszkodzeń wielu układów organizmu, zwłaszcza nerwów i naczyń krwionośnych. Powikłaniami są m.in. retinopatia cukrzycowa, niewydolność nerek, choroba niedokrwienna serca, udar, zawał, problemy ze wzrokiem. Osoby z cukrzycą to około 30-40 proc. pacjentów z niewydolnością nerek, chorobą niedokrwienną serca, czy udarem.
Jednym z najpoważniejszych powikłań jest zespół stopy cukrzycowej. W Polsce dotyczy 10-15 proc. chorych na cukrzycę. Schorzenie jest trudne do leczenia i może doprowadzić do amputacji stopy. Nasz kraj niestety znajduje się w niechlubnej czołówce państw o wysokiej liczbie amputacji z tego powodu. Wg OECD wskaźnik z 2023 r. wysokich amputacji kończyn dolnych na 100 tys. mieszkańców w Polsce wyniósł 8,6. W Holandii było to 5,5, w Szwecji 3,4, a we Włoszech 2,5.
W sierpniu w 2023 r. został uruchomiony pilotaż program leczenia zespołu stopy cukrzycowej. Realizowany był w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Szamotułach. Celem było ograniczenie amputacji, wyliczenie wskaźników udowadniających efektywność́ tego świadczenia i zmiany systemowe, czyli wprowadzenie terapii do koszyka świadczeń́ gwarantowanych.
Pełny cykl leczenia w ramach pilotażu ukończyło 189 pacjentów. Pozytywny efekt leczenia uzyskano u 150 chorych, skuteczność́ wyniosła 79 proc.
Ministerstwo Zdrowia zdecydowało o rozszerzeniu pilotażu o cztery kolejne placówki, porozumienie w tej sprawie podpisano kilka tygodni temu.
Na koniec wyjaśnienie. Data 27. czerwca (prawdopodobny dzień odkrycia insuliny) jako Światowy Dzień Walki z Cukrzycą jest kwestionowana, bardziej oficjalną jest 14. listopada, czyli dzień urodzin odkrywcy tego hormonu Fredericka Bantinga.
Czytaj też:
Pierwsze objawy cukrzycy typu 1. To powinno zaniepokoić przede wszystkimCzytaj też:
Osoby z cukrzycą mogą żyć dłużej niż osoby zdrowe. Prof. Czupryniak: Warunek to leczenie