W czasopiśmie The Lancet Regional Health – Europe pojawił się raport Global Burden of Disease Study 2023, prezentujący szczegółowy obraz zdrowia Polaków w latach 1990–2023. Badanie pokazuje, że w ciągu trzech dekad oczekiwana długość życia w Polsce wzrosła z 71,2 do 78,6 roku.
Polacy żyją dłużej
Badanie GBD 2023 ocenia skutki 375 chorób i urazów, 292 przyczyny zgonów oraz 88 czynników ryzyka. Autorzy raportu biorą pod uwagę śmiertelność, oczekiwaną długość życia i obciążenie związane z ryzykiem, lata życia z niepełnosprawnością (YLD), lata życia utracone z powodu przedwczesnej śmierci (YLL) oraz lata życia skorygowane o niepełnosprawność (DALY – suma lat życia utraconych z powodu przedwczesnej śmierci i lat życia z niepełnosprawnością).
W latach 1990–2023 oczekiwana długość życia w Polsce dla mężczyzn i kobiet wzrosła o 7,4 roku. W przypadku mężczyzn ten wzrost był większy, średnia długość życia mężczyzn wzrosła z 66,8 do 74,9 roku, czyli o 8,1 roku. Wśród kobiet średnia długość życia wzrosła z 75,7 do 82,2 roku, a więc o 6,5 roku.
Największy wpływ na poprawę sytuacji zdrowotnej Polaków miała redukcja liczby zgonów z powodu choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu. W 1990 r. szacowano, że z powodu choroby niedokrwiennej i udaru zmarło odpowiednio 109 tys. i 68,3 tys. osób. W 2023 r. było to odpowiednio 85,4 tys. 39,5 tys.
W skali całego kraju standaryzowane wiekowo wskaźniki DALY spadły w latach 1990–2023 o 33,9 proc. Największy postęp zanotowano w zakresie chorób układu krążenia, udaru oraz zaburzeń okresu noworodkowego. Jednocześnie pojawiły się nowe wyzwania zdrowotne, czyli obciążenie chorobami przewlekłymi, takimi jak cukrzyca, przewlekła choroba nerek, demencja czy nowotwory jelita grubego.
Największe zagrożenia zdrowotne w Polsce to wciąż choroby niezakaźne – choroba niedokrwienna serca, udar mózgu i rak płuca to główne przyczyny zgonów.
Największe czynniki ryzyka
Palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze były głównymi czynnikami ryzyka w całym okresie badania, choć w tym pierwszym przypadku wskaźniki obciążenia przypisywane paleniu spadły aż niemal 60 proc. Wskaźniki DALY spadły też w przypadku nadciśnienia tętniczego i wysokiego BMI.
Odwrotny trend obserwuje się w przypadku spożycia alkoholu – w latach 1990-2023 DALY związane z jego używaniem wzrosły o 35,2 proc., przy czym najwyższe wartości zanotowano w województwie świętokrzyskim.
Ekspert CM UJ wśród autorów
Wśród współautorów publikacji znajduje się dr Roman Topór-Mądry, dyrektor Interdyscyplinarnego Centrum Danych o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego – Collegium Medicum. Jak podkreśla badacz, „analiza dostarcza kompleksowych danych o stanie zdrowia Polaków, pozwalających lepiej planować politykę zdrowotną – zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym. Wiedza o tym, gdzie i dlaczego pojawiają się różnice, jest kluczowa dla skutecznych interwencji zdrowotnych”.
Autorzy badania podkreślają, że uzyskane dane mają kluczowe znaczenie dla planowania polityki zdrowotnej w Polsce. Wskazują na pilną potrzebę działań ograniczających nierówności regionalne, wzmacniających profilaktykę oraz koncentrujących się na nowych zagrożeniach – takich jak cukrzyca, zaburzenia psychiczne i nadużywanie alkoholu – przy równoczesnym utrzymaniu skutecznych interwencji wobec chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów.
Czytaj też:
Czy Polacy mogą żyć dłużej? Eksperci: Musimy pilnie odrobić stracony czasCzytaj też:
Dlaczego kobiety żyją dłużej od mężczyzn? „Miliony lat ewolucji oraz zaniedbania mężczyzn”