Żylaki to trwałe poszerzenia żył powierzchownych, najczęściej w obrębie kończyn dolnych. Powstają na skutek przewlekłego nadciśnienia żylnego – czyli utrudnionego odpływu krwi z nóg do serca. Z czasem zastawki żylne, które zapobiegają cofaniu się krwi, przestają działać prawidłowo, a krew zaczyna zalegać w naczyniach. To prowadzi do rozciągania i deformacji żył – widocznych jako żylaki.
Skąd się biorą żylaki?
Przyczyny żylaków są wieloczynnikowe, ale najczęstsze to:
- czynniki genetyczne – skłonność do niewydolności żylnej często występuje rodzinnie,
- płeć – kobiety chorują częściej (wpływ hormonów i ciąży),
- ciąża – zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej i działanie progesteronu osłabiają ściany żył,
- praca stojąca lub siedząca – brak ruchu utrudnia odpływ krwi z nóg,
- otyłość – nadmiar masy ciała zwiększa ciśnienie w żyłach kończyn dolnych,
- wiek – z wiekiem zwiększa się ryzyko uszkodzenia zastawek żylnych,
- brak aktywności fizycznej – mięśnie nóg działają jak pompa wspomagająca krążenie krwi.
Objawy – co powinno zaniepokoić?
Najczęstsze objawy to:
- uczucie ciężkości i zmęczenia nóg, nasilające się pod koniec dnia,
- obrzęki kostek i łydek, zwłaszcza po dłuższym staniu lub siedzeniu,
- widoczne, poszerzone żyły o krętym przebiegu,
- nocne skurcze łydek, pieczenie, swędzenie,
- przebarwienia i stwardnienia skóry wokół kostek (objaw przewlekłej niewydolności żylnej).
W zaawansowanych przypadkach może dojść do owrzodzeń żylnych lub zapalenia żył powierzchownych i głębokich (zakrzepica).
Kiedy iść do lekarza?
Jak najwcześniej, jeśli:
- zauważysz nowe lub powiększające się żylaki,
- pojawiają się obrzęki, ból lub uczucie ciężkości nóg,
- występują zmiany skórne (przebarwienia, stwardnienia),
- masz żylaki i planujesz ciążę lub długą podróż samolotem,
- w rodzinie występowały przypadki zakrzepicy.
Lekarz – najczęściej chirurg naczyniowy – wykona badanie USG Doppler, które ocenia przepływ krwi w żyłach i funkcjonowanie zastawek. To badanie jest nieinwazyjne i bezbolesne.
Czytaj też:
Prof. Łukasz Paluch: Kobiety odczuwają ból po stosunku seksualnym. Nie powinniśmy się na to zgadzać
Leczenie – co można zrobić?
W zależności od zaawansowania choroby, leczenie może obejmować:
- zmianę stylu życia (ruch, redukcja masy ciała, unikanie długiego stania),
- noszenie wyrobów uciskowych (rajstopy, pończochy uciskowe dobrane przez lekarza),
- leczenie farmakologiczne,
- zabiegi małoinwazyjne – skleroterapia, laseroterapia, klejenie żylaków,
- klasyczne leczenie chirurgiczne – stripping lub miniflebektomia (w cięższych przypadkach).
Można opóźnić ich rozwój
Nie w każdym przypadku da się zapobiec żylakom – genetyki nie da się oszukać. Można jednak znacząco opóźnić ich rozwój:
- regularnie się ruszaj (spacery, pływanie, rower),
- nie zakładaj nogi na nogę,
- w pracy rób przerwy na „gimnastykę nóg”,
- noś wygodne obuwie (unikać wysokich obcasów),
- unikaj nadwagi i zaparć,
- wieczorem odpoczywaj z nogami uniesionymi lekko do góry.
Czytaj też:
Prof. Łukasz Paluch: Tak nie można leczyć niewydolności żylnej