Osteoporoza polega na zmniejszeniu gęstości mineralnej i zmianach w strukturze kości. W efekcie stają się one kruche i podatne na złamania. Kość, choć wydaje się twarda i „martwa”, to żywa tkanka, która stale się odbudowuje. Proces ten zachodzi dzięki osteoklastom (niszczą stary materiał) i osteoblastom (tworzą nowy). Do ok. 30. roku życia bilans tych działań jest korzystny. Z wiekiem jednak równowaga zostaje zachwiana, co może prowadzić do osteoporozy.
Według danych światowych osteoporoza dotyczy 22,1 proc. kobiet i 6,1 proc. mężczyzn powyżej 50. roku życia.
Czynniki ryzyka
Ryzyko rozwoju osteoporozy zwiększają m.in.:
- spadek poziomu hormonów płciowych (szczególnie estrogenów u kobiet),
- niedobór witaminy D i wapnia w diecie,
- palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu,
- brak aktywności fizycznej lub długotrwałe unieruchomienie,
- przewlekła terapia kortykosteroidami,
- choroby endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, nadmierne wydzielanie przytarczyc),
- niska masa ciała (BMI <19),
- obciążenie genetyczne (osteoporoza w rodzinie).
Cichy złodziej kości – objawy i skutki
Osteoporoza rozwija się powoli i długo nie daje objawów. Pierwszym sygnałem bywają złamania – często po niewielkim urazie, a czasem nawet po kaszlu. Choroba może powodować także:
- bóle pleców i szyi,
- obniżenie wzrostu wskutek zapadania się kręgów,
- charakterystyczny „wdowi garb”, utrudniający oddychanie.
Najczęstsze są złamania kręgów, szyjki kości udowej i nadgarstka. Osoby, które raz doznały złamania osteoporotycznego, są w grupie wysokiego ryzyka kolejnych urazów.
Czytaj też:
Ortopeda: Leczmy jak najwcześniej
Jak diagnozuje się osteoporozę?
Podstawowym badaniem jest densytometria (DXA) – szybki i bezbolesny pomiar gęstości mineralnej kości. Wynik pozwala określić, czy pacjent ma prawidłową gęstość, osteopenię (stan przed osteoporozą) czy osteoporozę.
Lekarz może także zlecić badania krwi i moczu w celu oceny przyczyn choroby. USG bywa stosowane pomocniczo, ale nie zastępuje densytometrii.
Leczenie i profilaktyka
Choć osteoporoza jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną, można spowolnić jej rozwój. Stosuje się farmakoterapię (m.in. leki antyresorpcyjne, hormonalne u kobiet), suplementację wapnia i witaminy D oraz zmiany stylu życia.
Profilaktyka obejmuje:
- utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
- codzienną aktywność fizyczną (spacery, nordic walking, ćwiczenia z obciążeniem, pływanie),
- dietę bogatą w wapń (mleko, sery, zielone warzywa, produkty sojowe) i witaminę D,
- unikanie palenia tytoniu, nadmiaru kawy i alkoholu.
- Osteoporoza bywa nazywana „cichą epidemią”, bo długo nie daje objawów, a jej pierwszym skutkiem jest często poważne złamanie. Regularne badania, zdrowa dieta, ruch i eliminacja używek pozwalają znacząco zmniejszyć ryzyko.
Czytaj też:
„Recepta na Ruch” – nowy program Ministerstwa Zdrowia. Sprawdź, jak dołączyć